Από όλες τις αποφάσεις που παίρνουμε στη ζωή, καμία δεν είναι τόσο σημαντική όσο αυτή που αφορά τον εαυτό μας και έχει να κάνει με το κέντρο της ίδιας μας της ύπαρξης. Στεκόμαστε στο μέσο ενός σχεδόν αχανούς πλέγματος από σχέσεις με άλλους ανθρώπους, με πράγματα, με το σύμπαν.
Κι ακόμα και στις τρεις το πρωί όταν είμαστε μόνοι με τους εαυτούς μας, γνωρίζουμε ότι η πιο άμεση και δυνατή από όλες τις σχέσεις από την οποία δεν μπορούμε ποτέ να ξεφύγουμε είναι η σχέση με τους εαυτούς μας. Κανένα σημαντικό μέρος από τα κίνητρα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τη συμπεριφορά μας δεν είναι ανεπηρέαστο από την αξιολόγηση του εαυτού μας. Είμαστε οργανισμοί που δεν είναι μόνο συνειδητοί αλλά αυτοσυνείδητοι, γεγονός που είναι υπέρ μας, όμως μερικές φορές καταντά ένα βαρύ φορτίο.
Παρατηρούμε, εκτιμούμε και εξετάζουμε τους εαυτούς μας με έναν τρόπο δυνατό μόνο σε μας και σε κανένα άλλο είδος.
Ρωτάμε: "Ποιός είμαι; Τι θέλω; Πού πηγαίνω; Ποιος είναι ο σκοπός μου στη ζωή; Είναι η συμπεριφορά μου η κατάλληλη γι' αυτόν το σκοπό; Είμαι περήφανος ή ντρέπομαι για τις επιλογές και τις πράξεις μου; Είμαι ευτυχισμένος ή δυστυχισμένος γι' αυτό που είμαι;"
Έχουμε την ικανότητα να κάνουμε τέτοιου είδους ερωτήσεις αλλά βεβαίως και να τις αποφύγουμε. Αλλά τα ερωτηματικά μένουν πάντα εκεί, περιμένοντας τις απαντήσεις μας ακόμα και αν επιλέγουμε να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχουν ή ότι δεν μας αφορούν. Μένουν εκεί όταν επιστρέφουμε στο σπίτι στο τέλος μιας μέρας γεμάτης από φρενήρη δραστηριότητα στη δουλειά, κ.ο.κ.
Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν εμπιστεύονται τις ικανότητές τους και εξαρτώνται πολύ από τη γνώμη των άλλων. Αποφεύγουν την ανάληψη ευθυνών και τις πρωτοβουλίες διότι φοβούνται την αποτυχία. Δεν αποδέχονται τον εαυτό τους έτσι όπως είναι και αισθάνονται ότι πρέπει να είναι πάντοτε ευπροσάρμοστοι και καθωσπρέπει για να γίνονται αποδεκτοί. Συνήθως "προγραμματίζονται" να λειτουργούν με τον τρόπο αυτό από την παιδική τους ηλικία. Έχουν υποστεί την αυστηρή κριτική και τις υπερβολικές απαιτήσεις των γονέων ή την υπερπροστασία και την παρεμπόδιση της ανεξαρτησίας τους.
Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση αισθάνονται ασφαλείς μόνο αν οι άλλοι τους αγαπούν χωρίς να τους κρίνουν ή να τους απορρίπτουν. Αισθάνονται σημαντικοί όταν οι άλλοι τους αναγνωρίζουν επειδή κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους ή πετυχαίνουν τα σχέδιά τους. Κατά βάθος πιστεύουν ότι για να αξίζουν και να τους δεχτούν οι άλλοι δεν θα έπρεπε να είχαν ελαττώματα και να έκαναν λάθη. Λόγω της ευαισθησίας που τους χαρακτηρίζει αισθάνονται συχνά πληγωμένοι, ταραγμένοι και θυμωμένοι από τις απόψεις και τις κριτικές των άλλων.
Η αυτοεκτίμηση δεν χαρακτηρίζει με τον ίδιο τρόπο όλους τους τομείς της ζωής τους. Μπορεί, για παράδειγμα, να αισθάνονται ότι τα καταφέρνουν πολύ καλά στον επαγγελματικό τομέα αλλά ότι αποτυγχάνουν στον ερωτικό τομέα. Μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν πολύ όμορφη εξωτερική εμφάνιση αλλά ότι δεν μπορούν να κάνουν φίλους. Η έλλειψη της αυτοπεποίθησης δεν σημαίνει ότι έχουν χαμηλές ικανότητες αλλά ότι συγκρίνουν τις πραγματικές τους ικανότητές με ένα ιδανικό εαυτό ή με τις εξωπραγματικές προσδοκίες ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων που είναι σημαντικές για αυτούς.
Είσαι σημαντικός και αξιόλογος ανεξάρτητα από την ποιότητα των συντροφικών σου σχέσεων ή από την επαγγελματική σου σταδιοδρομία.
Μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους. Είσαι ανεπανάληπτος και έχεις τα δικά σου ιδιαίτερα χαρίσματα. Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που θα τα καταφέρνουν καλύτερα ή χειρότερα από σένα.
Πάρε ένα τετράδιο και κάνε μια λίστα με δέκα τουλάχιστον θετικά σου χαρακτηριστικά όπως, λόγου χάριν "τίμιος, δημιουργικός, αλτρουιστής, με όμορφα μάτια, καλό γούστο κ.λπ." Διάβαζε τη λίστα και φέρνε τη συχνά στο νου σου.
Σημείωνε τις επιτυχίες σου όσο μικρές κι αν είναι. Όταν αισθάνεσαι μειονεκτικά και ξανακοιτάς στο τετράδιο θα σου ανεβάζει τη διάθεση. Αντιμετώπισε τους φόβους σου και αυτοί θα χάσουν τη δύναμή τους. Η δύναμη του φόβου είναι στην ουσία της φανταστική και όχι πραγματική. Αν αντιμετωπίσεις τον φανταστικό φόβο τον αποδυναμώνεις και αυξάνεις την αυτοπεποίθησή σου.
Ξεκαθάρισε τι είναι αυτό που σε ενοχλεί και βάλε κάποιους ρεαλιστικούς στόχους που θέλεις να πετύχεις για να βελτιώσεις τον εαυτό σου. Για παράδειγμα, καλογυμνασμένο σώμα, βελτίωση της ικανότητας για επικοινωνία, ή εύρεση ερωτικού συντρόφου. Κάνε ένα ακριβές σχέδιο με τα βήματα που χρειάζεται να κάνεις για να πετύχεις αυτούς του στόχους. Ξεκαθάρισε ποιοι άνθρωποι, ποιες επιλογές και ποιες συμπεριφορές μπορούν να σε βοηθήσουν. Με επίμονη και συστηματική προσπάθεια είναι βέβαιο ότι μπορείς να πετύχεις αυτό που θέλεις. Όλες οι αλλαγές ξεκινούν πάντα με το πρώτο βήμα....
Κοίταξε τα λάθη σου μέσα από καθρέπτη και όχι μέσα από μεγεθυντικό φακό.
Μην κολλάς και μην παγιδεύεσαι στις αποτυχίες. Το ότι απέτυχες δεν σημαίνει ότι δεν θα πετύχεις στο μέλλον. Μάθε από την αποτυχία και προσπάθησε πάλι. Όλοι αποτυγχάνουν πριν φτάσουν στην επιτυχία. Τα λάθη σε κάνουν σοφότερο και δυνατότερο. Ο μόνος τρόπος για να μην κάνεις λάθη είναι να αποσύρεσαι από τη ζωή και να μην εκμεταλλεύεσαι τις ευκαιρίες που σου δίνονται. Αποφεύγοντας τις προκλήσεις, μπαίνεις στο περιθώριο. Προχώρα μπροστά συντροφιά με το άγχος και την αγωνία σου. Όταν δεν ρισκάρεις μπορεί να νιώθεις ασφάλεια αλλά δεν βελτιώνεσαι. Βάλε τα χαρίσματα που σίγουρα διαθέτεις στην υπηρεσία ενός υψηλού στόχου.
Δεν χρειάζεται να ανταποκρίνεσαι στις προσδοκίες των άλλων ούτε να δικαιολογείς ή να δίνεις εξηγήσεις στους άλλους γι' αυτό που κάνεις, γι' αυτό που πιστεύεις ή γι' αυτό που αισθάνεσαι. Πάρε το λόγο όταν βρίσκεσαι με παρέα και πες αυτό που πιστεύεις.
Επικοινώνησε ειλικρινά με τους άλλους. Μίλησέ για τα αληθινά σου αισθήματα σε άτομα που σου προκαλούν άγχος ή φόβο.
Αν δεν καταλαβαίνεις κάτι ρώτησε. Δεν είσαι υποχρεωμένος να έχεις καταλάβει αυτό που σου λέει ο άλλος με τον τρόπο που το λέει.
Αν πιστεύεις ότι κάποιος σε απορρίπτει, σε μειώνει ή σε εκμεταλλεύεται ζήτησέ του να επιβεβαιώσει αν αυτό συμβαίνει στα αλήθεια και προσπάθησε να καταλάβεις γιατί συμβαίνει. Ζητώντας από τους άλλους να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν αυτό που νομίζεις σε βοηθά να καταλάβεις καλύτερα την αλήθεια. Δίνοντας στους άλλους την ευκαιρία να εξηγήσουν τη συμπεριφορά τους γλιτώνεις από παρεξηγήσεις.
Σε κάθε βήμα αυτής της πορείας θα έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο και θα αντιμετωπίσουμε μερικές πτυχές του απαναρχαιου ερωτήματος: "θα τιμήσω ή θα προδώσω τον εαυτό μου;"
Στην πραγματικότητα σπάνια αναγνωρίζουμε ένα θέμα τέτοιας υφής, συχνά προτιμώντας να μη γνωρίζουμε τη φύση της επιλογής που κάνουμε.
Ο τρόπος με τον οποίο σχετιζόμαστε με τους εαυτούς μας, επηρεάζει το πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους, με τον περιβάλλοντα κόσμο, με το ορατό και αόρατο σύμπαν.
Η πρώτη ενέργεια για το σεβασμό του εαυτού μας είναι η διεκδίκηση της συνειδητότητας η επιλογή του να σκεφτόμαστε, να στέλνουμε τον προβολέα της συνειδητότητας προς τα έξω, προς τον κόσμο και προς τα μέσα, προς την ίδια μας την ύπαρξη. Αν παραιτηθούμε σ΄αυτήν την προσπάθεια, σημαίνει πως παραιτούμαστε από τον εαυτό μας, στο πιο βασικό επίπεδο.
Σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει πως είμαστε πρόθυμοι να σκεφτόμαστε ανεξάρτητα, να ζούμε σύμφωνα με τις δικές μας απόψεις και να έχουμε το κουράγιο να αντιλαμβανόμαστε με το δικό μας τρόπο και να παίρνουμε τις δικές μας αποφάσεις.
Σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει πως είμαστε διατεθειμένοι να γνωρίζουμε όχι μόνο αυτό που σκεφτόμαστε αλλά και αυτό που αισθανόμαστε, αυτό που θέλουμε, που χρειαζόμαστε, που επιθυμούμε, αυτό για το οποίο υποφέρουμε ή θυμώνουμε, αυτό που φοβόμαστε. Σημαίνει πως δεχόμαστε το δικαίωμά μας να βιώνουμε τέτοια συναισθήματα.
Αντίθετη αυτής της συμπεριφοράς είναι η άρνηση, η καταπίεση, η απόρριψη του εαυτού. Σεβασμός στον εαυτό σημαίνει πως αποδεχόμαστε αυτό που είμαστε χωρίς αυτοκαταπίεση ή αυτοκριτική, χωρίς προσχήματα για την αλήθεια της ίδιας μας της ύπαρξης, προσχήματα που έχουν στόχο την εξαπάτηση του εαυτού μας ή κάποιου άλλου.
Σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει άρνηση να δεχτούμε μια άδικη ενοχή και να κάνουμε ότι μπορούμε για να διορθώσουμε μια δικαιολογημένη ενοχή.
Σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει πως είμαστε δεσμευμένοι στο δικαίωμά μας να υπάρχουμε, το οποίο βγαίνει από τη γνώση πως η ζωή μας δεν ανήκει σε άλλους και πως εμείς δεν βρισκόμαστε στη γη για να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες κάποιου άλλου. Για πολλούς ανθρώπους αυτό είναι μια τρομακτική ευθύνη.
Σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει ότι είμαστε ερωτευμένοι με τη ζωή μας, ερωτευμένοι με τις δυνατότητές μας για ανάπτυξη και βίωση της χαράς, ερωτευμένοι με τη διαδικασία ανακάλυψης και εξερεύνησης των χαρακτηριστικών του ανθρώπινου δυναμικού μας.
Επομένως μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε ότι σεβασμός στον εαυτό μας σημαίνει να δούμε τον εγωισμό μας σύμφωνα με την υψηλότερη, ευγενέστερη και λιγότερο κατανοητή έννοια της λέξης "εγώ": της ατομικότητας που δεν διαχωρίζει αλλά ενώνει.
Κι αυτό απαιτεί μεγάλη ανεξαρτησία, κουράγιο και ακεραιότητα.
