Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε πως αυτός εδώ είναι ένας μη ιδανικός, δυσάρεστος κόσμος, με έντονη τη σφραγίδα της ανεπάρκειας, της ταλαιπωρίας, του κακού. Όντως αυτή η διαπίστωση είναι κατά κάποιον τρόπο το έναυσμα της πνευματικής παρόρμησης. Εκτός για εκείνους στους οποίους έρχεται αυθόρμητα η μεγάλη εμπειρία χωρίς να εξαναγκασθούν από την καταθλιπτική, θλιβερή και διαχωριστική αίσθηση της Σκιάς που επικρέμεται στην όλη διαβάθμιση αυτής εδώ της ύπαρξης. Αλλά το ερώτημα παραμένει, εάν αυτός είναι πράγματι ο ουσιαστικός χαρακτήρας της εξωτερίκευσης, όπως υποστηρίζεται, ή εφόσον υπάρχει υλικός κόσμος θα πρέπει να είναι αυτής της φύσης ώστε η επιθυμία της γέννησης, η θέληση της δημιουργίας ή της εκδήλωσης να θεωρηθεί ως προπατορικό αμάρτημα και η αποχή από τη γέννηση ή την εξωτερίκευση ως ο μόνος πιθανός τρόπος σωτηρίας.
Γι’ αυτούς που το αντιλαμβάνονται έτσι ή με κάποιο ανάλογο τρόπο -κι αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία- υπάρχουν οι γνωστοί τρόποι διεξόδου: η άνευ περιστροφών, μια κι έξω, πνευματική απελευθέρωση. Αλλά εξίσου μπορεί και να μην είναι έτσι, αλλά να μας φαίνεται έτσι εξαιτίας της άγνοιας ή της μεροληπτικής μας γνώσης. Η ατέλεια, το κακό, η ταλαιπωρία, όλα αυτά μπορεί να μην είναι παρά μια στενάχωρη κατάσταση ή μια αλγεινή δίοδος, όχι όμως η ίδια η κατάσταση της εξωτερίκευσης, ούτε η ίδια η ουσία της γέννησης στη Φύση. Κι αν ακόμη είναι έτσι, η υψηλή σοφία δεν θα τραπεί σε φυγή αλλά θα προτιμήσει να στραφεί προς την παρόρμηση για μια νίκη εδώ, με σύμμαχο την Θέληση που βρίσκεται πίσω από τον κόσμο, για την ανακάλυψη μιας πνευματικής πύλης που θα οδηγήσει στην τελειότητα, και η οποία θα είναι ταυτόχρονα ένα άνοιγμα για την ολοσχερή κάθοδο του θείου Φωτός, της Γνώσης, της Ισχύος και της Ομορφιάς.
Όλες οι πνευματικές εμπειρίες μας βεβαιώνουν πως υπεράνω του πρόσκαιρου υλικού κόσμου στον οποίο ζούμε με περιορισμένη συνείδηση, του οποίου τα σύνορα ψηλαφούμε και μέσα στον οποίο παλεύουμε, υπάρχει μια Μονιμότητα της οποίας τα χαρακτηριστικά είναι το άπειρο, η αυτο-ύπαρξη, η ελευθερία, το απόλυτο Φως, η απόλυτη Ομορφιά. Υπάρχει λοιπόν ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ αυτού που υπάρχει Πέραν, και αυτού που είναι εδώ, ή αυτά τα δύο είναι αιώνιοι αντίπαλοι, και μόνον αν αφήσουμε αυτή την περιπέτεια στο Χρόνο με το να πηδήσουμε το χάσμα, τότε και μόνο τότε οι άνθρωποι θα φτάσουν στην Αιωνιότητα; Αυτό φαίνεται να πιστεύει μια γραμμή Βουδιστών που την ακολουθούν με το άκαμπτο συμπέρασμά τους καθώς και μια μερίδα Μονιστών -αυτοί λιγότερο άκαμπτοι- καθώς αποδέχονται πως υπάρχει κάποιος σύνδεσμος του υλικού κόσμου με τον θείο, αλλά σε τελική ανάλυση τους αντιπαραθέτουν, χαρακτηρίζοντας τον ένα ως αλήθεια (θείο κόσμο), και τον άλλο ως ψευδαίσθηση (υλικό κόσμο).
Αλλά υπάρχει επίσης η άλλη, αδιαμφισβήτητη εμπειρία που λέει πως το Θείον είναι εδώ, μέσα και πίσω από καθετί, καθώς ως τα άνω και τα κάτω. Κι ακόμη λέει πως το παν είναι Εκείνο, και είναι ακριβώς σε Εκείνο στο οποίο επιστρέφουμε μετά από κάθε μας εμφάνιση, στην δική του Πραγματικότητα. Είναι αξιοσημείωτο και διαφωτιστικό το γεγονός πως ο Γνώστης του Βράχμα, αν και κινείται και δρα σε αυτό τον κόσμο υποφέροντας όλα τα χτυπήματα, μπορεί να ζει σε απόλυτη ειρήνη, στο φως και την ομορφιά του Θείου. Υπάρχει λοιπόν εδώ κάτι πέρα από μια οξεία αντιπαλότητα, ένα μυστήριο, ένα πρόβλημα που για τη λύση του θα σκεφτόταν κανείς πως πρέπει να αποδεχθεί μια λύση λιγότερο απεγνωσμένη. Αυτή η πνευματική πιθανότητα δείχνει και το πέραν της πιθανότητας, ενώ φέρνει μια ακτίνα ελπίδας μέσα στο σκοτάδι της ύπαρξής μας που «έπεσε».
Κι ευθύς ένα ερώτημα εγείρεται. Είναι αυτός εδώ ο κόσμος μια απαράλλαχτη σειρά των ιδίων φαινομένων εσαεί, ή υπάρχει μέσα του μια εξελικτική παρόρμηση, ένα εξελικτικό γεγονός, μια σκάλα ανόδου προς κάπου, από ένα αρχέτυπο Υποσυνείδητο προς μια αυξανόμενη εξέλιξη η οποία εκτοξεύεται σε ύψη που δεν είναι ακόμη προσιτά σε μας;
Εάν είναι έτσι, ποια είναι η έννοια, το θεμελιώδες στοιχείο, το λογικό θέμα αυτής της προόδου; Το παν δείχνει προς μια τέτοια πρόοδο, προς μια πνευματική, και όχι απλώς υλική εξέλιξη. Κι εδώ επίσης υπάρχει μια σειρά πνευματικών εμπειριών που μας αποκαλύπτουν ότι το Ασυνείδητο από όπου το παν αρχίζει, είναι φανερό μόνο και μόνο επειδή μέσα του διαπλέκεται η Συνείδηση με τις ατέλειωτες πιθανότητες, μια συνείδηση που δεν είναι περιορισμένη αλλά συμπαντική και άπειρη. Μια κρυμμένη και αυτοφυλακισμένη θειότητα εγκλωβισμένη στην Ύλη, που όμως κρατάει κάθε δυνατότητα στα μυστικά της βάθη. Από αυτό το φανερό Ασυνείδητο η κάθε δυνατότητα αποκαλύπτεται με τη σειρά της: πρώτα η οργανωμένη Ύλη που καλύπτει το ενδο-ενοικήσιμο Πνεύμα, μετά η Ζωή που εμφανίζεται στα φυτά και που συνδέεται με τα ζώα με έναν αναπτυγμένο Νου ίδιο με εκείνον που αναπτύχθηκε και οργανώθηκε στον Άνθρωπο. Αυτή η εξέλιξη, η πνευματική πρόοδος, σταματά απότομα εδώ, στο ατελές νοητικό ον που ονομάζεται Άνθρωπος; Ή μήπως το μυστικό απλώς βρίσκεται σε μια σειρά μετεμψυχώσεων των οποίων ο μόνος σκοπός είναι να αγωνιστούμε μέχρι το σημείο εκείνο που θα νιώσουμε την ματαιότητά μας, ώστε να αρνηθούμε την ύπαρξή μας και να κάνουμε ένα σάλτο για να βρεθούμε στην αρχέτυπη, αγέννητη Ύπαρξη ή Ανυπαρξία;
Υπάρχει τουλάχιστον η πιθανότητα. Έχουμε ως ένα σημείο τη βεβαιότητα πως υπάρχει μια πολύ μεγαλύτερη συνείδηση από αυτό που ονομάζουμε Νου, και πως με το να ανέβουμε πιο ψηλά στην κλίμακα, μπορούμε να βρούμε ένα σημείο όπου η επιρροή της υλικής Ασυνειδησίας, της ζωτικής και της νοητικής Άγνοιας, σταματάει. Ένα στοιχείο της συνείδησης γίνεται ικανό να εξωτερικευτεί, το οποίο έχει την ικανότητα να ελευθερώνει όχι μερικώς, όχι ατελώς αλλά ριζικά, ολοσχερώς, αυτό το φυλακισμένο Θείον. Σε αυτό το όραμα, το κάθε στάδιο της εξέλιξης φαίνεται να οφείλεται στην κάθοδο μιας υψηλότερης συνειδησιακής Ενέργειας, που ανυψώνει το γήινο επίπεδο και δημιουργεί ένα νέο υπόβαθρο. Η υπέρτατη όμως συνειδησιακή Ενέργεια δεν έχει ακόμη κατέλθει.
Εξαιτίας αυτών των καθόδων της υψηλής συνείδησης μέσα στην ύλη, το αίνιγμα της γήινης ύπαρξης θα βρει τη λύση του, και όχι μόνο η ψυχή αλλά και η ίδια η Φύση θα βρει την απελευθέρωσή της. Αυτή είναι η αλήθεια που έχουν δει κατά διαστήματα στην ακεραιότητα των ορίων της μια σειρά προφητών, τους οποίους η Τάντρα θα τους αποκαλούσε ήρωες-αναζητητές του Θείου και που ίσως το σημείο της ετοιμότητας τους για την ολοσχερή αποκάλυψη και εμπειρία να είναι πολύ κοντά. Τότε όσο και αν ταλαιπωρηθήκαμε, ό,τι και αν τραβήξαμε σ’ αυτό τον κόσμο, αφού μας περιμένει αυτή η υψηλή προοπτική, τα βάσανα δεν θα λογαριαστούν ως τίμημα για αυτούς τους δυνατούς και ριψοκίνδυνους μπροστά στην δόξα που έρχεται. Εν πάση περιπτώσει, η σκιά ανασηκώνεται, υπάρχει ένα θείο Φως που πλησιάζει προς τον κόσμο και δεν είναι μια απόμακρη χωρίς επικοινωνία Λάμψη.
Είναι αλήθεια πως το πρόβλημα παραμένει. Γιατί όλα αυτά να είναι απαραίτητα, όλες αυτές οι ακατέργαστες αρχές, αυτή η μακρινή και θυελλώδης δίοδος; Γιατί θα πρέπει να απαιτηθεί το κοπιώδες και ανιαρό τίμημα, γιατί το κακό και η ταλαιπωρία να είναι ολότελα εκεί; Για το «πώς» της πτώσης μέσα στην Άγνοια σε αντίθεση με το «γιατί», για την πραγματική αιτία, συμφωνούν όλες οι πνευματικές εμπειρίες. Είναι η διαίρεση, ο χωρισμός, το στοιχείο της απομόνωσης από την Μονιμότητα και από το Ένα που την προξένησε. Είναι επειδή το «εγώ» εγκαταστάθηκε στον κόσμο δίνοντας έμφαση στις δικές του επιθυμίες και αυτοβεβαιώσεις, αντί να επιλέξει την ένωση του με το παν, με το Θείον και την μοναδικότητά του. Είναι επειδή, αντί η μία υπέρτατη ενέργεια, η σοφία, το φως, να προσδιορίζουν την αρμονία όλων των ενεργειών, κάθε σχήμα πραγμάτων, ιδέα, ενέργεια, ήταν ελεύθερη μέσα στη μάζα των άπειρων πιθανοτήτων, με ανεξάρτητη θέληση, η οποία τελικά, αναπόφευκτα ήρθε σε σύγκρουση με τις άλλες Ενέργειες. Διαίρεση, εγώ, ατελής συνείδηση, ψαχούλεμα στα τυφλά και ο αγώνας μιας χωριστικής αυτοβεβαίωσης είναι η αποτελεσματική απάντηση για την αιτία της ταλαιπωρίας και άγνοιας αυτού του κόσμου.
Ευθύς μόλις οι συνειδήσεις χωρίστηκαν από την Μία συνείδηση, έπεσαν αναπόφευκτα στην Άγνοια. Και το έσχατο αποτέλεσμα της Άγνοιας ήταν η Ασυνειδησία. Από ένα σκοτεινό αχανές Ασυνείδητο, υψώνεται αυτός εδώ ο υλικός κόσμος, και μέσα από αυτόν μια ψυχή η οποία διαμέσου της εξέλιξης αγωνίζεται για συνείδηση, μια ψυχή που έλκεται από το κρυμμένο Φως, καθώς ανέρχεται αλλά ακόμη στα τυφλά, προς τη χαμένη Θειότητα από όπου κατάγεται.
Αλλά πάλι γιατί να έχουν συμβεί όλα αυτά; Θα έπρεπε να αποκλεισθεί ένας κοινός τρόπος να θέσουμε το ερώτημα και να το απαντήσουμε -ο ανθρώπινος τρόπος με την απέχθεια της ηθικής, την κατάκριση και τη συναισθηματική κατακραυγή. Επειδή δεν υπάρχει, όπως μερικές θρησκείες υποθέτουν, μια υπερκόσμια αυθαίρετη προσωπική Θεότητα, αμέτοχη στην Πτώση, η οποία έχει επιβάλλει το κακό και την ταλαιπωρία στα δημιουργήματα που από ιδιοτροπία έφτιαξε με μια προσταγή της!
Το Θείον που ξέρουμε είναι ένα άπειρο Ον. Μέσα στην άπειρη εξωτερίκευση του έγιναν όλα. Είναι το ίδιο το Θείον που βρίσκεται εδώ, πίσω μας, που διεισδύει στον υλικό κόσμο, που υποστηρίζει τον κόσμο με την μοναδικότητά του, είναι το Θείον που είναι μέσα μας και υποβαστάζει το βάρος της πτώσης και της σκοτεινής συνέπειάς της. Εάν Εκείνο στέκεται αιωνίως στο τέλειό του Φως, την Μακαριότητα και την Ειρήνη, είναι επίσης και εδώ. Το Φως του, η Μακαριότητά του και η Ειρήνη του είναι μυστικά εδώ και υποβαστάζουν το παν. Μέσα μας υπάρχει ένα πνεύμα, μια κεντρική παρουσία, σαφώς ανώτερη από το σύνολο των επιφανειακών προσωπικοτήτων μας, το οποίο, όπως και το ίδιο το υπέρτατο Θείον, δεν συντρίβεται από τα κακά που υπομένει. Εάν ανακαλύψουμε αυτό το Θείον μέσα μας, εάν γνωρίσουμε τους εαυτούς μας ως αυτό το πνεύμα που είναι της ίδιας ουσίας και ύπαρξης με το Θείον, τότε αυτή η αποκάλυψη θα γίνει η πύλη της σωτηρίας. Θα είμαστε φωτισμένοι, μακάριοι και ελεύθεροι, ακόμα κι αν βρισκόμαστε στο κέντρο κάθε δυσαρμονίας αυτού του κόσμου.
Ποιος είναι όμως ο σκοπός και η πηγή της δυσαρμονίας, γιατί επήλθε αυτή η διαίρεση, το εγώ, αυτός ο κόσμος της οδυνηρής εξέλιξης; Γιατί θα πρέπει το κακό, η οδύνη να εισέλθουν στο θείο Καλό, στη Μακαριότητα, στην Ειρήνη; Είναι δύσκολο να δώσουμε απάντηση στο επίπεδο της ανθρώπινης νοημοσύνης, διότι η συνείδηση στην οποία ανήκει η πηγή αυτού του φαινομένου, είναι μια συμπαντική και όχι μια ατομική ανθρώπινη νοημοσύνη. Χρειάζεται μια υπερδιανοητική γνώση. Η νοημοσύνη αυτή βλέπει σε ευρύτερους χώρους, έχει άλλη όραση και γνώση, διαφορετικούς όρους συνείδησης από την ανθρώπινη λογική και το ανθρώπινο αίσθημα. Στον ανθρώπινο νου θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει πως, ενώ το ίδιο το Άπειρο μοιάζει να είναι ελεύθερο από όλες αυτές τις συγχύσεις, εντούτοις μόλις ξεκίνησε η εξωτερίκευση, ξεκίνησε επίσης και η άπειρη πιθανότητα. Μεταξύ των άπειρων πιθανοτήτων -όπως είναι και η λειτουργία της συμπαντικής εξωτερίκευσης να βρει τη λύση-, ήταν και η πιθανότητα της αρνητικότητας με όλα της τα επακόλουθα. Η άρνηση της Ισχύος, του Φωτός, της Ειρήνης, της Γαλήνης. Κι αν ακόμη ρωτήσουμε γιατί, η πιθανότερα αποδεκτή και πλησιέστερη στην Κοσμική Αλήθεια απάντηση -που το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να συλλάβει-, είναι πως στη σχέση ή την μετάβαση του θείου Ενός στη θεία Πολλαπλότητα, η απαίσια πιθανότητα της αρνητικότητας εμφανίστηκε σε ένα ορισμένο, αναπόφευκτο σημείο.
Διότι φαίνεται πως η Ψυχή που κατέρχεται στην εξελικτική της εξωτερίκευση, αποκτά μια ακαταμάχητη έλξη που δημιουργεί το αναπόφευκτο. Μια έλξη, η οποία με ανθρώπινους όρους στο γήινο επίπεδο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως κάλεσμα του αγνώστου, χαρά του κινδύνου, της δυσκολίας και της περιπέτειας, θέληση να δοκιμάσει το αδύνατον, να βρει τη λύση στο άλυτο, θέληση να δημιουργήσει κάτι νέο και αδημιούργητο με μόνα υλικά τον εαυτό της και τη ζωή της. Η γοητεία των αντιφάσεων και των δυσαρμονιών μεταφρασμένη σε μια άλλη υπερφυσική, υπερανθρώπινη συνείδηση, υψηλότερη και πλατύτερη του νοητικού πεδίου, ήταν η πρόκληση που οδήγησε στην Πτώση.
Για την αρχέτυπη ύπαρξη του φωτός στο χείλος της καθόδου, το μόνο άγνωστο ήταν το βάθος της αβύσσου, οι πιθανότητες του Θείου στην Άγνοια και το Ασυνείδητο. Από την άλλη πλευρά, της θείας Μοναδικότητας, υπάρχει μια ευρεία συγκατάθεση ευσπλαχνίας και βοήθειας, μια υπεργνώση -έτσι πρέπει να είναι- ότι αφού εμφανίσθηκε αυτό που εμφανίστηκε θα πρέπει να το επεξεργαστεί, και πως η εξωτερίκευσή του είναι κομμάτι μιας απέραντης, άπειρης σοφίας. Και πως εάν η καταπόντιση μέσα στη Νύχτα ήταν αναπόφευκτη, η ανάδυση σε μια νέα ανήκουστη, χωρίς προηγούμενο Ημέρα, είναι επίσης μια βεβαιότητα, αφού μόνον έτσι θα μπορούσε μια συγκεκριμένη εξωτερίκευση της Υπέρτατης Αλήθειας να είναι αποτελεσματική. Με το να επεξεργαστεί την έναρξη της εξέλιξης προς την μεταμορφωμένη ανάδυση μέσα από πρωτοφανείς αντιθέσεις.
Σε αυτή την συναίνεση περιπτύχθηκε επίσης και η θέληση της μεγάλης θυσίας, η κάθοδος του ίδιου του Θείου μέσα στο Υποσυνείδητο για να επωμισθεί το βάρος της Άγνοιας και των συνεπειών της, να επέμβει ως Αβατάρ (ενσάρκωση του θείου) περπατώντας μεταξύ του διπλού σημείου του Σταυρού και της Νίκης προς την εκπλήρωση της σωτηρίας. Άλλη μία εικόνα για την απόδοση της άφατης Αλήθειας; Χωρίς εικόνες όμως πώς να παρουσιάσεις στην ανθρώπινη νοημοσύνη ένα μυστήριο που είναι πέρα από την κατανόηση της! Μόνο αν δρασκελίσεις το φράγμα της περιορισμένης νοημοσύνης και πάρεις μέρος στην κοσμική εμπειρία και γνώση της ταυτότητας των πραγμάτων, τότε μόνο οι υπέρτατες πραγματικότητες που βρίσκονται πέρα από αυτές τις εικόνες θα λάβουν τη θεϊκή τους μορφή και θα γίνουν απλές και φυσικές καθώς θα δείχνουν την ουσία των πραγμάτων. Μόνο αν μπούμε μέσα σε μια ευρύτερη συνείδηση, θα συλλάβουμε το αναπόφευκτο της αυτο-δημιουργίας και του σκοπού της συνείδησης.
Όντως αυτή είναι η αλήθεια της εξωτερίκευσης έτσι όπως παρουσιάζεται στην συνείδηση, όταν αυτή στέκεται στην οριακή γραμμή μεταξύ της Αιωνιότητας και της καθόδου της μέσα στο Χρόνο, όπου η σχέση μεταξύ του Ενός και των Πολλών στη διαδικασία της εξέλιξης είναι η αυτοδιάθεση, μια ζώνη όπου το παν που πρόκειται να υπάρξει υπονοείται αλλά δεν έχει δραστηριοποιηθεί. Αλλά η απελευθερωμένη συνείδηση μπορεί να υψωθεί ακόμη υψηλότερα, εκεί όπου το πρόβλημα δεν υπάρχει καν, και από εκεί να δει με το φως μιας υπέρτατης ταυτότητας. Εκεί όπου όλα είναι προαποφασισμένα στην αυθόρμητη αυτο-ύπαρξη της αλήθειας των πραγμάτων, και αυτο-δικαιολογημένα σε μια απόλυτη συνείδηση και σοφία. Σε μια απόλυτη Ευδαιμονία που βρίσκεται πίσω από κάθε δημιουργία και μη-δημιουργία, εκεί όπου βλέπεις τη βεβαίωση και την αρνητικότητα με τα μάτια μιας άφατης Πραγματικότητας που όλα τα ελευθερώνει και τα συνέχει. Αλλά αυτή η γνώση δεν μπορεί να εκφραστεί στον ανθρώπινο νου, η φωτεινή της γλώσσα δεν μπορεί να αποκωδικοποιηθεί, το ίδιο το φως είναι πολύ λαμπερό για μια συνείδηση που έχει συνηθίσει στην ένταση και την ασάφεια του συμπαντικού αινίγματος. Περιπλεγμένη τόσο πολύ μέσα σε αυτό το αίνιγμα, δεν μπορεί να ακολουθήσει τη νύξη (ένδειξη) ή να συλλάβει το μυστικό του. Εν πάσει περιπτώσει, μόνο όταν υψωθούμε στο πνεύμα, πέρα από τη ζώνη του σκότους και του πολέμου, θα αντιληφθούμε το νόημα και θα υπάρξει απελευθέρωση της ψυχής από το αίνιγμά της. Η αληθινή διέξοδος, το μόνο μέσον για την αδιαμφισβήτητη αλήθεια είναι η ανύψωση μας στην διαδρομή της απελευθέρωσης. Αλλά η απελευθέρωση και η υπεροχή δεν επιβάλλουν απαραίτητα την εξαφάνιση, ή μιαν απόλυτη αποχή από την ενσάρκωση, η οποία μπορεί κάλλιστα να προετοιμάσει την απελευθέρωση μέσα από τη δράση της ύψιστης Γνώσης και τη σφοδρότητα της Ισχύος που θα μεταμορφώσει τον κόσμο και θα εκπληρώσει την εξελικτική παρόρμηση. Είναι μια άνοδος από την οποία δεν θα υπάρχει πια πτώση, αλλά μια φτερωτή ενέργεια και Γαλήνη, ή αυτοσυντηρούμενη κάθοδος φωτός.
Εξαρτάται από το συμφυές στην ενέργεια του όντος που ενσαρκώνεται ως κατάλληλο. Τι όμως θα είναι αυτή η εκδήλωση, ποιοι οι όροι της, ποια η ισορροπία των ενεργειών, ποια η διευθέτηση των στοιχείων, εξαρτάται από την συνείδηση που δρα πάνω στην δημιουργική δύναμη, και στην δύναμη της συνείδησης την οποία το Ον απελευθερώνει από τον εαυτό του για τον σκοπό αυτής του της εξωτερίκευσης. Είναι στη φύση του Όντος να είναι ικανό να ταξινομεί και να ποικίλλει τις δυνάμεις της συνείδησης και να τις προσδιορίζει ανάλογα με τον βαθμό και την ποικιλία του κόσμου στον οποίο ανήκει, ή από τον βαθμό και την έκταση της αυτοαποκάλυψής του. Η εκδηλωμένη δημιουργία είναι περιορισμένη από την ενέργεια στην οποία ανήκει, αφού το ον βλέπει και ζει σύμφωνα με αυτήν την ενέργεια. Μπορεί να δει περισσότερο, να ζει πιο δυναμικά, ή να αλλάζει το κόσμο του, μόνον όταν ανοιχθεί ή κινηθεί ή κατεβάσει μεγαλύτερη δύναμη συνείδησης.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην εξέλιξη της συνείδησης του δικού μας κόσμου: ένας κόσμος άψυχης ύλης που παράγει κάτω από την πίεση αυτής της ανάγκης μια δύναμη ζωής, μια δύναμη του νου που ανακαλύπτει νέα σχήματα δημιουργίας και επιπλέον εξακολουθεί να αγωνίζεται για να παράγει και να κατεβάζει μέσα σε αυτά τα δημιουργήματα κάποια υπερ-διανοητική δύναμη. Μια δράση της δημιουργικής δύναμης η οποία κινείται μεταξύ δύο πόλων συνείδησης. Στον ένα πόλο υπάρχει μια απόκρυφη συνείδηση εσωτερικά, άνωθεν, η οποία εμπεριέχει όλες τις δυνατότητες- εκεί αιωνίως εξωτερικεύεται, εδώ περιμένει να ελευθερωθεί- του φωτός, της ειρήνης, της δύναμης, και της μακαριότητας. Στον άλλο πόλο υπάρχει μια άλλη εξωτερική, επιφανειακή συνείδηση που βρίσκεται κάτω, που ξεκινά από την αντίθεση της μη συνειδητότητας, της αδράνειας, της τυφλής πίεσης του πόνου και αυξάνει λαμβάνοντας μέσα της υψηλότερες δυνάμεις που την αναγκάζουν πάντοτε να επαναδημιουργεί με διαφορετικούς όρους. Κάθε νέα δημιουργία αυτού του είδους, φέρνει στην επιφάνεια κάτι από την εσωτερική δυνατότητα, πλησιάζοντας την Τελειότητα που περιμένει επάνω για να εκφραστεί κάτω.
Εφόσον η επιφανειακή προσωπικότητα που ονομάζουμε εαυτό, είναι επικεντρωμένη στις υποδεέστερες δυνάμεις της συνείδησης, το αίνιγμα της ύπαρξής, του σκοπού και της ανάγκης της θα παραμένει άλυτο. Και εάν κάτι από την αλήθεια μεταφερθεί με κάποιο τρόπο στον επιφανειακό, νοητικό άνθρωπο, δεν θα το προσλάβει παρά μόνο ατελώς, και ίσως το παραφράσει, το καταχραστεί και το ζήσει αρνητικά. Η αληθινή βακτηρία για την πορεία είναι φτιαγμένη περισσότερο από τη φωτιά της πίστης παρά από τη γνώση.
Μόνο με την ανύψωση προς μια υψηλότερη συνείδηση πέραν του νου, υπερδιανοητικής, θα μπορέσει να αναδυθεί ο άνθρωπος από την ανικανότητα και την άγνοιά του. Η ολοσχερής απελευθέρωση και ο φωτισμός θα έρθουν όταν θα δρασκελίσει την γραμμή και μπει μέσα στο φως μιας νέας υπερσυνείδητης ύπαρξης. Αυτή είναι η υπεροχή, το αντικείμενο της προσδοκίας των μυστικιστών και των πνευματικών αναζητητών. Αλλά αυτό από μόνο του δεν θα άλλαζε τίποτε στην εδώ δημιουργία. Η υπεκφυγή της απελευθερωμένης ψυχής από τον κόσμο δεν θα κάνει σε αυτόν τον κόσμο καμία διαφορά. Αλλά αυτό το δρασκέλισμα της γραμμής εάν μετατραπεί όχι σε ανοδικό αλλά σε καθοδικό σκοπό, θα σημάνει την μεταμόρφωση της γραμμής από αυτό που είναι τώρα -ένα εμπόδιο-, σε δίοδο υψηλών δυνάμεων της συνείδησης της Ύπαρξης που τώρα βρίσκεται επάνω. Θα σημάνει μια νέα δημιουργία πάνω στη γη, μια μεταφορά των ανώτερων δυνάμεων που θα αντιστρέψουν τις εδώ συνθήκες ώστε αυτή να ανυψωθεί μέσα στην πλημμυρίδα του πνευματικού και υπερδιανοητικού φωτός, στη θέση ενός αναδυόμενου μισοφωτισμένου νου από το σκότος της υλικής ασυνειδησίας.
Μόνο με μια τέτοια πλημμύρα πραγματικού πνεύματος η ενσαρκωμένη ύπαρξη θα μπορούσε να γνωρίσει, μέσα από την επαφή της με το όλο, την σημασία και την πρόσκαιρη ανάγκη της καθόδου της μέσα στο σκότος και τις συνθήκες του. Και ταυτόχρονα να διαλύσει το σκότος και τις συνθήκες του με μια φωτισμένη μετατροπή εδώ, του αποκαλυμμένου και όχι καλυμμένου πλέον και μεταμφιεσμένου ή παραμορφωμένου Θείου.
