ΠΡΟΟΙΜΙΟ
«Σαν τ’ αστέρια, μία οφθαλμαπάτη, σαν λυχνάρι, μία μασκαράτα, δροσοσταλίδες ή μία πομφόλυγα, ένα όνειρο, μία αστραπή ή σύννεφο, έτσι θα’ πρεπε να βλέπουμε αυτό που είναι εθισμένο»
ΣΟΥΝΙΑΤΑ
Για τον Αρχέγονο Βουδισμό η Έσχατη Πραγματικότητα είναι Απροσδιόριστη. Θεωρείται ως Κενότητα, Άπειρο, Απροσδιόριστο. Μέσα σε αυτή την Κενότητα, με αίτιο την άγνοια (αβίντυα), το σφάλμα, την λανθασμένη αντίληψη (μόχα) εμφανίζεται σε κοσμικό και ατομικό επίπεδο το γίγνεσθαι (σαμσάρα) ως διαδικασία, εξέλιξη, διαδοχή στιγμιαίων καταστάσεων (ντάρμας)… Τα ντάρμας υπάρχουν ως στιγμιαία εξαρτημένα φαινόμενα, ως απλά φαινόμενα ή ως αιτίες των αντικειμένων, μπορούν δηλαδή να προσδιορισθούν «έτσι» ή «αλλιώς» και πάντως θεωρούνται πραγματικά… Το Νιρβάνα πραγματοποιείται με το σβήσιμο των διαδικασιών εξέλιξης που θεωρούνται «πραγματικές»…
Έτσι Νιρβάνα και Σαμσάρα θεωρούνται και τα δύο πραγματικά και αντίθετα…
Για το Σουνυαβάντα, το Σουνυάτα (Κενότητα) αποτελεί την Μόνη Πραγματικότητα. Το Σουνυάτα δεν προσδιορίζεται, είναι σαν να μην «υπάρχει» (γι’ αυτό δίνει την «εντύπωση» του Κενού). Tο Σουνυάτα είναι το Απόλυτο, η Έσχατη Πραγματικότητα που δεν υπάγεται σε κατηγορίες της νόησης. Στο Σουνυάτα, στο Απόλυτο, δεν μπορούν να αποδοθούν προσδιορισμοί, ιδιότητες. Αυτό που υπάρχει είναι το Σουνυάτα, δεν υπάρχει τίποτα διαφορετικό, ό,τι εμφανίζεται διαφορετικό, το φαινόμενο, είναι επίσης Σουνυάτα. Το Σαμσάρα λοιπόν δεν είναι παρά μια φαινομενική πραγματικότητα. Τα ντάρμας είναι Σουνυάτα, δηλαδή δεν μπορούν να προσδιορισθούν (δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποστηρίγματα της αντίληψης). Τα ντάρμας εμφανίζονται αλλά δεν διαρκούν, είναι αναλαμπές μέσα στο Σουνυάτα, δεν υπάρχουν σταθερά εκεί, άρα δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα. Έτσι και τα «πράγματα» αυτά καθ’ εαυτά δεν είναι προσδιορίσιμα. Έτσι μόνο το Σουνυάτα αποτελεί Πραγματικότητα … Το Νιρβάνα πραγματοποιείται… Νιρβάνα και Σαμσάρα είναι το ίδιο…
Η Μόνη Πραγματικότητα που υπάρχει είναι το Σουνυάτα (Κενότητα), δεν υπάρχει κάποια διαφορετική κατάσταση, δεν υπάρχει Νιρβάνα, δεν υπάρχει ύπαρξη, σαμσάρα, κάρμα, δεν υπάρχει πραγμάτωση, δεν υπάρχει τίποτα, όλα αυτά είναι φαντασιακές καταστάσεις. Αυτός που αντιλαμβάνεται το Σουνυάτα βιώνει την Πραγματικότητα. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται βυθίζεται σε μια φαντασιακή πραγματικότητα όπου όλα όμως δεν έχουν καμιά πραγματική ύπαρξη. Έτσι αυτό που οφείλουν οι «υπάρξεις» είναι η συνειδητοποίηση του Σουνυάτα, της Μόνης Πραγματικότητας. Όσο δεν το συνειδητοποιούν είναι μέσα στο φαντασιακό. Έτσι στο Σουνυαβάντα η έννοια της Πραγμάτωσης διαφοροποιείται. Το ζητούμενο δεν είναι όπως στο Θεραβάντα το σβήσιμο των διαδικασιών εξέλιξης, αλλά η συνειδητοποίηση ότι υπάρχει μόνο Μία Πραγματικότητα και ότι όλες οι καταστάσεις ύπαρξης είναι φαντασιακές. Αν και η Πραγματικότητα τίθεται διαφορετικά και η έννοια της πραγμάτωσης διαφοροποιείται, όμως και στο Σουνυαβάντα υπάρχει κάτι να πραγματωθεί, η συνειδητοποίηση του Σουνυαβάντα, της Μόνης Πραγματικότητας. Έτσι ανάμεσα στο Θεραβάντα και το Σουνυαβάντα δεν υπάρχει καμιά διαφορά, απλώς υπάρχει μια διαφορετική περιγραφή και μια διαφορετική προσέγγιση της Πραγματικότητας.
ΣΟΥΝΙΑΤΑ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Το Σουνυάτα αποτελεί την Μόνη Πραγματικότητα. Ό,τι εμφανίζεται (προσδιορίσιμο, υπαρκτό, αντικειμενικό) είναι μόνο φαινόμενο που όταν αναλυθεί στους προσδιορισμούς του (λακσάνα - χαρακτηριστικά, προσδιορισμοί, υποστηρίγματα της νόησης) δεν έχει καμία πραγματικότητα δική του (σβαμπάβα – αυτούπαρξη, υπόσταση, πραγματικότητα) και έτσι «διαλύεται» πάλι στο Σουνυάτα.
Έτσι με αυτή την έννοια υπάρχει μόνο το Σουνυάτα, δεν υπάρχει τίποτα άλλο από το Σουνυάτα, κάποια αντικειμενική πραγματικότητα, αυθύπαρκτα αντικείμενα, κ.λπ. Τα ντάρμα που για το Θεραβάντα ήταν πραγματικά, για το Σουνυαβάντα δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα. Τα σκάντας που για το Θεραβάντα θεωρούνταν αληθινά, για το Σουνυάτα δεν είναι παρά φαινόμενα που υφαίνονται μέσα στο Σουνυάτα. Το βιτζνάνα (η «συνείδηση» μιας ατομικής ύπαρξης) όταν αναλυθεί στους προσδιορισμούς του, στην «φύση» του είναι μόνο αντίληψη, είναι φαινόμενο που η βαθύτερη φύση του είναι Σουνυάτα. Το ίδιο όλα τα φαινόμενα, τα σαμσκάρας, οι εντυπωμένες αντιλήψεις που τροφοδοτούν τάσεις, ένστικτα, επιθυμίες, όταν αναλυθούν στην λειτουργία τους δεν έχουν καμιά πραγματικότητα, είναι μόνο αντιλήψεις, είναι Σουνυάτα. Τα αντικείμενα της αντίληψης, της αίσθησης, τα αντικείμενα, είναι όλα φαινόμενα.
Το Σουνυάτα είναι η Μόνη Πραγματικότητα. Όλα τα φαινόμενα είναι αντιλήψεις μόνο (κι όταν αναλυθούν στην φύση τους είναι απατηλά), δεν έχουν καμία πραγματικότητα, είναι Σουνυάτα. Έτσι δεν υπάρχει καμιά ουσιαστική διάκριση ανάμεσα στο Σουνυάτα και την αντίληψη των φαινομένων (που συνθέτουν την εμπειρία του φαινομενικού κόσμου). Υπάρχουν τρεις ποικιλίες φαινομένων, τα φαινόμενα βιτζνάνα, τα φαινόμενα σαμσκάρα, και τα εξωτερικά φαινόμενα. Τα εξωτερικά, αντικειμενικά, φαινόμενα είναι απατηλά, δεν συνθέτουν κάποιο αντικειμενικό, αυθύπαρκτο, κόσμο, δεν υπάρχουν ουσιαστικά. Βέβαια όλα αυτά τα φαινόμενα, όταν εκδηλώνονται, υπακούουν στην δική τους νομοτέλεια. Δεν υπάρχει λοιπόν διάκριση ανάμεσα στο Σουνυάτα και τα φαινόμενα. Απλώς υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων που δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα.
Εφόσον μόνο το Σουνυάτα είναι Πραγματικότητα και όλα τα φαινόμενα υφαίνονται στο Σουνυάτα και δεν διαφέρουν ουσιαστικά από το Σουνυάτα, είναι Σουνυάτα, δεν υπάρχει σαμσάρα, ούτε έξοδος από το σαμσάρα. Απλώς υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων που είναι επίσης Σουνυάτα, είναι το ίδιο κι ας φαίνονται «διαφορετικά». Επίσης ο νόμος του κάρμα (της αιτιότητας, της σύνδεσης αιτίου αποτελέσματος) αφορά μονάχα την «εικονική» πραγματικότητα.
Μονάχα το Σουνυάτα είναι Πραγματικότητα, όλα τα άλλα είναι μονάχα όνειρο, αυταπάτη.
Το Σουνυάτα είναι η Μόνη Πραγματικότητα (στο Σουνυάτα υφαίνονται όλα τα φαινόμενα και δεν διαφέρουν από Αυτό). Υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων, που είναι επίσης Σουνυάτα. Μπόντι είναι η αντίληψη ότι μόνο το Σουνυάτα είναι πραγματικότητα. Όταν τα φαινόμενα αναλύονται και διαλύονται στο Σουνυάτα υπάρχει Μπόντι. Όταν τα φαινόμενα αφήνονται να εκδη-λώνονται δεν υπάρχει Μπόντι. Υπάρχουν τρία είδη φαινο-μένων, τα φαινόμενα βιτζνάνα, τα φαινόμενα σαμσκάρα, όλα τα φαινόμενα της αντίληψης.
Η Πρακτική που οδηγεί στο Μπόντι είναι το Ντυάνα. Σκοπός του Ντυάνα είναι να εξουδετερωθούν όλα τα φαινόμενα, να διαλυθούν μέσα στο Σουνυάτα. Τα φαινόμενα της αντίληψης που δεν θεωρούνται διαφορετικά από το Σουνυάτα απορρίπτονται έτσι κι αλλιώς ως μη πραγματικά (ως απλά φαινόμενα). Μένουν λοιπόν δύο είδη φαινομένων. Τα σαμσκάρα, που είναι νοητικά εντυπώματα και πρέπει να απορρίπτονται ξανά και ξανά καθώς αναδύονται από το βάθος της ύπαρξης, από τα ένστικτα, τις μνήμες, κ.λπ. και τα φαινόμενα βιτζνάνα που δομούν την αντίληψη μιας προσωπικής ύπαρξης που πρέπει να αποδομείται συνεχώς μέχρι να διαλυθεί στο Σουνυάτα. Στην συνέχεια πρέπει να αποδομηθεί η ίδια η αντίληψη της Σουνιάτα, που σχετίζεται με τις εσωτερικές νοητικές λειτουργίες. Η Αληθινή Σουνιάτα είναι πέραν όλων αυτών.
Το Ντυάνα έχει λοιπόν Πέντε Βαθμίδες (ή Επτά Βαθμίδες, αν λάβουμε υπ όψιν μας ότι η απόρριψη της εσωτερικής νοητικότητας έχει τρία στάδια):
1) ΜΠΟΝΤΙ, (Πραγμάτωση, Επίτευξη, Φώτιση).
2) Απόρριψη της Εσωτερικής Νοητικής Δραστηριότητας.. Δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο Σουνιάτα και την νοητική δραστηριότητα, το Νιρβάνα και τα σκάντα.
1) Η Σουνιάτα είναι άδεια από Σουνιάτα – δεν υπάρχει υποκείμενο, αντικείμενο
2) Η ίδια η συνείδηση είναι Σουνιάτα – υποκείμενο αντικείμενο ταυτίζονται
3) Όλα είναι Σουνιάτα – το υποκείμενο και το αντικείμενο διαχωρίζονται
3) Απόρριψη, Εξουδετέρωση, του βιτζνάνα (συνείδηση, θεώρηση). Ακόμα και η προσωπική λύτρωση μέσα στο Νιρβάνα πρέπει να απορριφθεί. Το ίδιο το Νιρβάνα ως προσωπική επίτευξη είναι απατηλό.
4) Απόρριψη, Εξάλειψη του σαμσκάρα (διανόηση). Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως στήριγμα ή να χρησιμοποιηθεί ως βάση για διανοητική εργασία.
5) Απόρριψη του σάμτζνα (αντιληπτική διαδικασία). Τα φαινόμενα της αντίληψης ως αντικειμενικά φαινόμενα, απορρίπτονται έτσι κι αλλιώς.
Όταν φτάσουμε στην αντίληψη του Σουνιάτα τότε αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχει καμιά διάκριση σε Σουνιάτα και φαινόμενα, καμιά διάκριση.
ΜΠΟΝΤΙ
Σύμφωνα με την διδασκαλία του Σουνυαβάντα όλα είναι Σουνυάτα, δεν υπάρχει κάτι άλλο από το Σουνυάτα, όλα τα φαινόμενα είναι Σουνυάτα. Όταν το συνειδητοποιούμε υπάρχει Μπόντι. Επομένως Μπόντι σημαίνει αντίληψη της Πραγματικότητας, της Μόνης Πραγματικότητας που υπάρχει, δεν σημαίνει επίτευξη κάποιας άλλης κατάστασης. Όταν δεν αντιλαμβανόμαστε την Πραγματικότητα (όταν δεν υπάρχει Μπόντι) είμαστε σε ονειρική κατάσταση, μη πραγματική σε τελευταία ανάλυση (τελικά είτε αντιλαμβανόμαστε την Πραγματικότητα, είτε όχι). Όταν την αντιλαμβανόμαστε είναι σαν να ξυπνάμε στην Πραγματικότητα, την Μόνη Πραγματικότητα, οι άλλες καταστάσεις είναι σαν να μην υπάρχουν. Δεν υπάρχει επίτευξη λοιπόν με την έννοια ότι μεταβαίνουμε από μια πραγματική κατάσταση σε μια άλλη πραγματική κατάσταση.
