Η αρχή τού ονόματος Γιαχβέ, όσον αφορά το Εβραϊκό έθνος, σύμφωνα με την μαρτυρία της Αγίας Γραφής, ανάγεται στον καιρό της Εξόδου τού Ισραήλ στην Αίγυπτο. Ο Θεός αποκάλυψε το όνομα αυτό στον Μωυσή, ως εξής:
Ο Μωυσής βρισκόταν στην Μαδιάμ, και έβοσκε τα πρόβατα του πεθερού του, του Ιοθόρ, όταν ήλθε στο όρος Χωρήβ ή Σινά. Εκεί, ο Θεός εμφανίστηκε σ' αυτόν με το γνωστό φαινόμενο της βάτου, και τον κάλεσε να βγάλει τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο. Ο Μωυσής, αντιλαμβανόμενος τις δυσκολίες αυτής της αποστολής, πρόβαλε την αντίρρηση: «Ποιος είμαι εγώ, που θα πάω να πω στον Φαραώ ότι θα βγάλω τους Ισραηλίτες από την Αίγυπτο;» (Έξ. 3/γ΄ 11). Ο Θεός απάντησε, βεβαιώνοντάς τον ότι θα ήταν Αυτός μαζί του (3/γ΄ 12). Τότε ο Μωυσής είπε: «Όταν θα πάω στους Ισραηλίτες και θα τους πως ότι με έστειλε ο Θεός των πατέρων μας και με ρωτήσουν ποιο είναι το όνομά του, τι θα τους πω;» (3/γ΄ 13).
Στο ερώτημα αυτό για το όνομά του, ο Θεός είπε πρώτα, σύμφωνα με το Εβραϊκό κείμενο: , που σημαίνει: Είμαι αυτός που είμαι. * Έπειτα είπε: « Έτσι να πεις στους γιους του Ισραήλ: Ο Είμαι ( ) με απέστειλε σ' εσάς» (3/γ΄ 14). Και τελείωσε ως εξής: «Έτσι να πεις στους γιους του Ισραήλ: Ο ΕΙΝΑΙ, (γράφεται και προφέρεται Γιαχβέ), ο Θεός των πατέρων μας... με απέστειλε σ' εσάς. Αυτό είναι το όνομά μου αιώνια, και αυτό το μνημόσυνό μου σε γενιές γενεών» (3/γ΄ 15).
Ο Θεός μαρτυρεί ότι το όνομά του (Έξ.6/ς΄ 3) Ο ΕΙΝΑΙ, δηλαδή ΓΙΑΧΒΕ στα Εβραϊκά, ήταν άγνωστο στους πατριάρχες. Ο Μωυσής όμως στα συγγράμματά του, το χρησιμοποιεί και σε αφηγήσεις προγενεστέρων εποχών, προφανώς επειδή στην εποχή του ήταν γνωστό.
Γιατί άραγε ο Θεός διάλεξε ένα τόσο παράξενο όνομα; Τι άραγε ήθελε να δηλώσει όταν έλεγε στον Μωυσή: «Έτσι να πεις... Ο Είναι (ο Γιαχβέ) με απέστειλε;» (Έξ. 3/γ΄ 15). Γιατί άραγε ο Θεός διάλεξε να τον εκπροσωπήσει το ρήμα ειμί, ως αιώνιο όνομα;
Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, είναι καλό να ανατρέξουμε στις συνθήκες κάτω από τις οποίες δόθηκε στο Μωυσή η αποκάλυψη αυτού τού ονόματος. Σύμφωνα με το χωρίο (Έξ. 3/γ΄ 11) όταν ο Μωυσής παίρνει εντολή από τον Θεό να βγάλει τον Ισραήλ από την Αίγυπτο, καταλαβαίνει πόσο ασήμαντος είναι, και ρωτάει τον Θεό: Ποιος είμαι εγώ; Με αυτή την ερώτηση, ο Μωυσής εκφράζει την ιδέα της μηδαμηνότητάς του, και την αδυναμία του να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο έργο. Μετά, ο Μωυσής (εδάφιο 13), ρωτάει τον Θεό ποιο είναι το όνομά Του. Ο λόγος είναι, ότι στην Αίγυπτο είχαν πολλούς θεούς, και προφανώς πολλοί θα αναρωτιόντουσαν ποιος απ' όλους τους θεούς ενδιαφέρεται για τον Ισραήλ. Η απάντηση τού Θεού, ήταν μία, και για τις δύο ερωτήσεις του Μωυσή:
Ο Θεός απάντησε όπως είδαμε (3/γ΄ 14): Είμαι αυτός που Είμαι (Εβραϊκά: ). Με αυτά τα λόγια, ο Θεός αντιτάσσει στον Μωυσή που έλεγε ότι δεν είναι τίποτα, το ίδιο Του το Είμαι. Ήταν σαν να έλεγε στον Μωυσή: «Εσύ είσαι μηδαμινός, αλλά εγώ, ΕΙΜΑΙ κάτι. Είμαι κάτι, του οποίου το Είναι, αντιστοιχεί στην φύση μου και γίνεται το όνομά μου. Πήγαινε πες στο λαό, ότι ο Είμαι με απέστειλε».
Ο Θεός είναι το πλήρωμα της ύπαρξης και της δύναμης. Ακόμα, με τα λόγια αυτά ο Θεός απαντάει και στην άλλη ερώτηση που είχε σχέση με την πολυθεϊα. «Ποιο είναι το όνομά σου;» Τον ρώτησε ο Μωυσής. Σε αυτή την ερώτηση, ο Θεός αντιτάσσει το όνομα Είμαι, με την έννοια ότι είναι ο μόνος αληθινός Θεός, ο μόνος υπαρκτός Θεός. Είναι σαν να έλεγε: «Οι άνθρωποι ζητάνε το όνομά μου, επειδή νομίζουν πως υπάρχουν και άλλοι θεοί από τους οποίους μπορώ να διακρίνομαι επειδή έχω διαφορετικό όνομα από αυτούς. Αλλά Είμαι αυτό που Είμαι. Οι άλλοι θεοί, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Γι' αυτό, αντί άλλου ονόματος, πες στο λαό: Ο Είμαι με απέστειλε. Σε κάθε άλλο θεό, αρμόζει το όνομα: Δεν είναι».
Πράγματι, στο Δευτερονόμιο (32/λβ΄ 39), αυτή η έννοια τού ονόματος φαίνεται καθαρά: «Δέστε τώρα, ότι Εγώ, Εγώ Είμαι, και δεν είναι θεός εκτός από Εμένα» (Στα Εβραϊκά: «Εγώ, Εγώ Αυτός». Το Είμαι, υπονοείται πέραν πάσης αμφιβολίας). Το ίδιο μπορεί να δει ο αναγνώστης, στον Ησαϊα ( 43/μγ΄ 9 – 13) και σε άλλα σχετικά εδάφια.
Το Γιαχβέ λοιπόν, που όπως είπαμε σημαίνει Είναι, υποδηλώνει ότι ο Θεός εκείνος, Είναι ο ΩΝ, (ο Υπάρχων), Αυτός που έχει την ύπαρξη, δηλαδή το Είναι στην ίδια του την φύση, έτσι που αυτό να ταυτίζεται με το όνομά Του. Αυτός που Υπάρχει προ πάντων, και ο οποίος έφερε σε ύπαρξη κάθε τι άλλο το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως μη υπάρχον αφ' εαυτού. Κατά την σημασία αυτή, το Γιαχβέ, είναι συνώνυμο και προς την γνωστή φράση όρκου του Θεού: Ζω εγώ (Αριθμοί 14/ιδ΄ 21. Δευτερονόμιο 32/λβ΄ 40).
Ως Ων, (υπάρχων), ο Θεός δηλώνει ότι είναι αιώνιος και ατελεύτητος. (Το «Ων», βρίσκεται σε χρόνο διαρκείας, και σημαίνει ΕΙΝΑΙ. Κατά το λεξικό του Δημητράκου: «Ο αιωνίως υπάρχων Θεός»). (Έξ. 3/γ΄ 14). O Ων, είναι η λέξη που χρησιμοποιεί η Εκκλησία του Κυρίου στα Ελληνικά, για να αποδώσει την Εβραϊκή λέξη Γιαχβέ . Την βρίσκει κανείς στις Άγιες Εικόνες, στα Ιερά κείμενα της Αγίας Γραφής και στην υμνολογία της Εκκλησίας. Επίσης, με την λέξη αυτή συγγενεύει η λέξη ουσία, που τόσο ρόλο έπαιξε στις Οικουμενικές Συνόδους (Ων, Ούσα, Ουσία). Ουσία σημαίνει ύπαρξη.
Στη συνέχεια, αναφέρουμε μερικούς ορισμούς της λέξης ουσία από αρχαίους Χριστιανούς. Ουσία είναι πράγμα υπαρκτό (Λεοντίου Βυζαντίου μν. εργ. PG 1277 D).
«Ουσία είναι η παραλλαγή τού ανυποστάτου... το μη υπαρκτό το ονομάζουμε ουσία». «Ουσία είναι το να υπάρχει κάτι». «Είναι το όντως υπαρκτό». (Γρηγόριος Νύσσης).
«Ουσία... είναι... αυτό το ΕΙΝΑΙ του Θεού» (Βασίλειος Καισσαρείας).
Ο Άγιος Αθανάσιος έγραψε, ότι η «ουσία», όταν αναφέρεται στον Θεό, σημαίνει: «Αυτός είναι ο Ων» (Γιαχβέ).
Κατά τον Γρηγόριο τον θεολόγο: «Ο Ων και ο Θεός είναι της Ουσίας ονόματα» (Όσον αφορά την χρήση της λέξης «ουσία» για τον Θεό).
| Η λέξη Ουσία λέγεται στην θεολογία και Φύση του Θεού. Όταν λοιπόν μιλάμε για το όνομα Γιαχβέ, για το Είναι, ή για τον Όντα, ή για την Ουσία, ή για την Φύση του Θεού, μιλάμε για το ίδιο πράγμα. |
(Πολύ περισσότερες πληροφορίες για το θέμα αυτό ο αναγνώστης μπορεί να βρει στο βιβλίο τού θεολόγου Νικολάου Σωτηρόπουλου: «Ο Ιησούς Γιαχβέ»).
Λόγω της υπερβολικής ευλάβειας των Ισραηλιτών, και κατά παρεξήγηση του Λευϊτικού (24/κδ΄ 16), το οποίο όμως απαγόρευε την βλασφημία και όχι την προφορά του ονόματος τού Θεού, απέφευγαν να προφέρουν το όνομα Γιαχβέ. Έτσι, με τον καιρό ξεχάστηκε η σωστή προφορά του ονόματος, καθώς οι Ισραηλίτες δεν είχαν φωνήεντα, αλλά έγραφαν μόνο τα σύμφωνα των λέξεων.
Μετά τον 6ο μ.Χ. αιώνα όμως, οι Μασορίτες (Ιουδαίοι λόγιοι της εποχής εκείνης), έβαλαν δικά τους φωνήεντα στις Εβραϊκές λέξεις. Στο Τετραγράμματο ΓΧΒΧ, επειδή δεν γνώριζαν την σωστή προφορά της λέξης Γιαχβέ, προσέθεσαν αυθαίρετα φωνήεντα, από τις λέξεις Αδωνάι (Κύριος) και Ελοχίμ (Θεός). Έτσι, το τετραγράμματο ΓΧΒΧ έγινε Ιεχωβά. Οι σημερινοί αυτοαποκαλούμενοι «Μάρτυρες τού Ιεχωβά», αν και γνωρίζουν ότι η προφορά που χρησιμοποιούν για το όνομα τού Θεού είναι λάθος, επιμένουν να την χρησιμοποιούν, επειδή έτσι έχει γίνει συνήθεια.
Στην παρατήρηση των Χριστιανών ότι αυτή η εσφαλμένη χρήση τοΥ ονόματος Γιαχβέ είναι ανεύθυνη, ίσως και βλάσφημη, απαντούν ότι: «Και το όνομα τού Ιησού, στα Εβραϊκά δεν είναι Ιησούς, αλλά Γεχοσούα, και παρ' όλα αυτά, το χρησιμοποιούμε στα Ελληνικά ως Ιησούς. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν θα ήταν λάθος, να χρησιμοποιούμε την εσφαλμένη προφορά Ιεχωβά, μια και έτσι έχει επικρατήσει».
Σε αυτό, έχουμε να απαντήσουμε τα εξής: Το όνομα Ιησούς, χρησιμοποιείται από την ίδια την Αγία Γραφή σε αυτή την μορφή, και συνεπώς, μπορούμε να το χρησιμοποιούμε. Το όνομα Ιεχωβά όμως, δεν χρησιμοποιείται έτσι, και συνεπώς, δεν έχουμε το δικαίωμα να το χρησιμοποιούμε αυθαίρετα. Πολύ δε περισσότερο, εφ' όσον σήμερα γνωρίζουμε την ορθή προφορά: Γιαχβέ. Η Εκκλησία τού Κυρίου όμως, ενεργώντας όπως πάντοτε συνετά και με σεβασμό, χρησιμοποιεί για τον Θεό τις προσφωνήσεις που χρησιμοποιούν οι Απόστολοι στην Καινή Διαθήκη. Αυτοί, ποτέ δεν χρησιμοποίησαν στην Καινή Διαθήκη το όνομα Ιεχωβά, ούτε καν το Γιαχβέ. Το χρησιμοποιούν με την έννοιά του στα Ελληνικά, ως: ο Ων, ή χρησιμοποιούν για τον Θεό λέξεις που χρησιμοποιούνται στην μετάφραση των Εβδομήκοντα, όπως Κύριος, ή Θεός. Έτσι αποδίδεται η έννοια της λέξης, πράγμα άλλωστε που ήθελε ο ίδιος ο Θεός όταν επέλεξε το παράξενο όνομα Είναι. Γιατί ο Θεός δεν επέλεξε ένα όνομα άγνωστης σημασίας το οποίο θα έπρεπε να προφέρεται παραποιημένο, αλλά μια λέξη με καθαρό περιεχόμενο, που θα περιείχε στοιχεία της προσωπικότητάς Του, και μάλιστα αυτό το ίδιο του το Είναι. Ας χρησιμοποιούμε λοιπόν το όνομα του Θεού με την αληθινή του έννοια, για να αποδίδουμε τιμή σ' αυτόν που Είναι στους αιώνες ο μόνος Θεός.
*Η λέξη που συναντάμε τρεις φορές σ' αυτό το εδάφιο, είναι ρηματικός τύπος τού (αρχαιότερα ήταν ), που σημαίνει είναι, με συνδετική αλλά και υπαρκτική έννοια. Στην Εβραϊκή φράση το πρώτο (είμαι), είναι συνδετικό, και έχει ως κατηγορούμενο την υπόλοιπη φράση, ενώ το δεύτερο είναι υπαρκτικό, και χρησιμοποιείται απολύτως. Υπαρκτικό είναι επίσης στην φράση: Ο με απέστειλε. Το μελλοντικής εννοίας αλλού, εδώ είναι ενεστωτικής, όπως δείχνει η μετάφραση των Εβδομήκοντα. Η ακριβής απόδοσή του σε ενεστωτική έννοια, είναι ΕΙΜΑΙ.
