ΠΡΟΟΙΜΙΟ
«Αυτό (το Βράχμαν) είναι η βαθύτερη ουσία. Αυτό είναι η ψυχή όλου του κόσμου. Αυτό είναι η πραγματικότητα. Αυτό είναι το Άτμαν. Αυτό είσαι εσύ»
(Τσαντόγια Ουπανισάδ, 8ος-4ος αιώνας π.Χ.).
«Αυτό δεν έχει συνείδηση ούτε του υποκειμένου, ούτε του αντικειμένου, ούτε και των δύο. Αυτό δεν είναι ούτε απλή συνείδηση, ούτε αμέτοχη αίσθηση, ούτε σκοτάδι. Είναι αόρατο, χωρίς σχέσεις, ακατανόητο χωρίς αναφορές, χωρίς δυνατότητα περιγραφής - είναι η ουσία της Αυτοσυνείδησης, το τέλος της μάγια»
ΒΡΑΧΜΑΝ
«Το Βράχμαν Είναι Ασύλληπτο, Απεριόριστο, Αδημιούργητο, Αδικαιολόγητο, Αδιανόητο»… (Μάιτρι Ουπανσάδ)
Το Βράχμαν Είναι η Μόνη Πραγματικότητα, Είναι Καθαρή Συνειδητότητα, Αδιαφοροποίητη Συνειδητότητα που Αντιλαμβάνεται μόνο το Είναι, δεν υπάρχει καμιά υποκειμενική ή αντικειμενική διαφοροποίηση, προσδιορισμός, οτιδήποτε…
Το Βράχμαν μπορεί επίσης να χαρακτηριστεί ως Καθαρό Είναι. Είναι, Υπάρχει απλά, δεν έχει κανένα άλλο ιδίωμα και δεν επιδέχεται κανένα προσδιορισμό…
Το Βράχμαν, Αιώνια Πραγματικότητα, δεν δημιουργείται, δεν εξελίσσεται, δεν αλλοιώνεται, δεν διαφοροποιείται….
«Αληθινά, όλο αυτό (το σύμπαν) είναι Βράχμαν… Στο Βράχμαν εγείρεται, καταλύεται και συντηρείται»… (Τσαντόγια Ουπανισάδ)
Μέσα στο Βράχμαν, στην Αδιαφοροποίητη Συνειδητότητα, στο Καθαρό Είναι, στο Αιώνιο Αναλλοίωτο, που Είναι έξω από τον χώρο, τον χρόνο, περιορισμό, κίνηση, οτιδήποτε, αναδύεται η διαφοροποίηση, παράγοντας όλα τα φαινόμενα (αντιλήψεις, ενέργειες, φαινόμενα) που συνθέτουν τον «κόσμο της εμπειρίας». Όλα αυτά είναι μόνο μορφώματα της Συνείδησης -περιορισμοί-. Αναδύονται μέσα στην Συνειδητότητα και πάλι εξαφανίζονται σ’ Αυτήν. Η Συνείδηση, το Καθαρό Είναι, Είναι το Σταθερό Υπόβαθρο, όλα τα άλλα φαινόμενα δεν έχουν δική τους πραγματικότητα, έχουν σχετική ύπαρξη, «όπως τα κύματα στην θάλασσα». Είναι Μάγια…
Όταν υπάρχει Βίντγια (Βράχμαν Βίντγια, Τζνάνα - Γνώση) τότε αντιλαμβανόμαστε ότι το Βράχμαν Είναι η Μόνη Πραγματικότητα
Το Βράχμαν Είναι το ίδιο το Άτμαν, η Ύστατη Οντολογική Πραγματικότητά μας. Είμαστε Αυτό.
Σ’ αυτή την Κατάσταση αντιλαμβανόμαστε ότι όλα τα φαινόμενα είναι μόνο δραστηριότητες, καταστάσεις, φαινόμενα, χωρίς δική τους πραγματικότητα.
Όταν το Βράχμαν Βίντγια «υποχωρεί» (δεν γνωρίζουμε πως και γιατί), όταν υποχωρεί η Αντίληψη της Μιάς Πραγματικότητας, τότε υπάρχει Αβίντγια (Μη-γνώση), απορροφιόμαστε στην δραστηριότητα της Συνείδησης, στις καταστάσεις, στα φαινόμενα και τα αντιλαμβανόμαστε σαν να έχουν δική τους πραγματικότητα. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται Αντιαρόπα (Λαθεμένη Μεταφορά - Αυτό που είναι μόνο μόρφωμα της Συνείδησης θεωρείται σαν πραγματικό).
Στην Κατάσταση της Αβίντγια δεν αντιλαμβανόμαστε πιά την Μία Πραγματικότητα αλλά θεωρούμε τις δραστηριότητες της Συνείδησης σαν πραγματικότητα.
Η πρώτη διαφοροποίηση από το Βράχμαν είναι ότι δεν αντιλαμβανόμαστε πιά το Βράχμαν σαν την Αντικειμενικά Υπάρχουσα Μία Πραγματικότητα αλλά σαν προσωπική απόλυτη πραγματικότητα (Άτμαν). Μολονότι το Άτμαν ταυτίζεται ουσιαστικά με το Βράχμαν κι είναι επίσης χωρίς ιδιότητες, ταυτόχρονα διαφέρει γιατί είναι το Βράχμαν μέσα από μία προσωπική οπτική. Το Άτμαν, ανάλογα με τον βαθμό της Βίντγια-αβίντγια γίνεται αντιληπτό σαν
1) Το Χωρίς Ιδιότητες, (Δεν υπάρχει αντίληψη Υποκείμενου αντικείμενου)
2) Παγκόσμια Συνείδηση, (Υποκείμενο αντικείμενο ταυτίζονται)
3) Πανταχού Παρούσα Ύπαρξη, (Υποκείμενο αντικείμενο διαχωρίζονται αλλά καταλαμβάνουν τον ίδιο χώρο).
(Στις Ουπανισάδ οι καταστάσεις συνειδητότητας αναφέρονται σαν πράτζνα, η σιωπηλή συνειδητότητα χωρίς διαφοροποιήσεις, ταϊτζάσα, αυτόφωτη συνειδητότητα που κινείται προς τα μέσα, βισύα αφυπνισμένη συνειδητότητα που κινείται προς τα έξω).
Η δεύτερη δραστηριότητα της Συνείδησης υπό την επίδραση της αβίντγια είναι το Μάνας που μπορεί να χαρακτηριστεί σαν νοητικότητα. Το Μάνας αντιλαμβάνεται την Ύπαρξη σαν ατομικότητα μέσα σε ένα αντικειμενικό χώρο. Το Μάνας παράγει όλα τα υποκειμενικά και αντικειμενικά φαινόμενα. Δημιουργείται κατ’ αρχήν ένα νοητικό ρεύμα, η αντίληψη μιάς ατομικής ύπαρξης (τζίβα) μέσα στον νοητικό χώρο (καράνα λόκα – αιτιακό, αντιληπτικό πεδίο) που προκύπτει από όλη αυτή την δραστηριότητα. Η τζίβα (ατομική ύπαρξη) μέσα στον νοητικό χώρο σταθεροποιείται σε κάποιες συγκεκριμένες ιδιότητες κι εμφανίζεται σαν νοητικό σώμα (καράνα σαρίρα). Έτσι προκύπτει ταυτόχρονα η ατομικότητα και η πολλαπλότητα μέσα στον νοητικό χώρο. Το Μάνας λοιπόν δημιουργεί τόσο τις υποκειμενικές καταστάσεις όσο και τα αντικειμενικά φαινόμενα. Αποτελεί ταυτόχρονα τον πυρήνα της νοητικής ύπαρξης όσο και την δραστηριότητα που παράγει τα φαινόμενα.
Το Μάνας αποτελεί δραστηριότητα της Συνείδησης. Αν και πρόκειται για μία μόνο δραστηριότητα εν τούτοις τυπολογικά μπορούμε να διακρίνουμε διάφορες λειτουργίες:
1) Αχαμκάρα («εγώ-ποιος»), συνείδηση της ύπαρξής μας μέσα στον κόσμο των φαινομένων.
2) Μπούντι, νοητικότητα (καθορισμός σχέσεων υποκειμένου-αντικειμένου, αντικειμένου-αντικειμένου, κλπ).
3) Μάνας, αντίληψη των φαινομένων.
4) Τσιττά, μνήμη (όλη η εμπειρία συσωρευμένη σαν μνήμη για να χρησιμεύσει στην δημιουργία της γνώσης, στην αναπαραγωγή της, κ.λπ).
Η διαφοροποίηση του Μάνας ονομάζεται τεχνικά βρίττι (κυματισμός) κι υπάρχουν τόσων ειδών βρίττι όσα και οι λειτουργίες του Μάνας.
Το Μάνας (η νοητικότητα) συμπυκνώνεται σε Πράνα (ενέργεια) και δημιουργείται έτσι ο ενεργειακός χώρος (σούκσαμ λόκα - λεπτό, ενεργειακό πεδίο), η ενεργειακή ύπαρξη (σούκσαμ σαρίρα - λεπτό σώμα), η ενεργειακή ζωή.
Το Πράνα (ενέργεια) στερεοπείται και παίρνει την όψη της υλικής ουσίας (ακάσα - αιθέρας, χώρος) που συμπυκνώνεται σε ύλη, υλικό σύμπαν (στούλα λόκα - χονδροειδές υλικό πεδίο) όπου εκδηλωνόμαστε μέσα σε ένα χονδροειδές σώμα (στούλα σαρίρα).
Με αυτόν τον τρόπο το Βράχμαν λειτουργεί στο χώρο της Μάγια παράγοντας αντικειμενικά συγκεκριμένα πεδία - λειτουργίες, το Άτμαν, το Μάνας, το Πράνα το Ακάσα. Το Βράχμαν φαίνεται να λειτουργεί μέσα σε αυτά τα πεδία σαν ατομικότητες, μέσα σε ένα αντικειμενικό χώρο. Στην πραγματικότητα η Συνείδηση Είναι Μία, η ατομικότητα δεν είναι παρά μια περιορισμένη αντίληψη και το αντικείμενο δεν είναι παρά δημιούργημα της αντίληψης (που εμφανίζει μια σχετική ύπαρξη). Το Βράχμαν Είναι το Κέντρο αναφοράς όλων των περιορισμένων αντιληπτικών (οντολογικών) καταστάσεων (ατομικών αντιλήψεων, αντικειμένων).
Όταν υπάρχει Βίντγια αντιλαμβανόμαστε ότι όλα είναι φαινόμενα. Όταν υπάρχει αβίντγια απορροφιόμαστε σε αυτή την δραστηριότητα και την συλλαμβάνουμε σαν πραγματικότητα.
Το Βράχμαν, Είναι, Συνείδηση, Είναι Ενιαίο κι Εντός της Αντιληπτικής Λειτουργίας Του συμβαίνουν όλες οι περιορισμένες αντιληπτικές (οντολογικές) καταστάσεις
Ο «άνθρωπος» είναι το Βράχμαν που λειτουργεί στα διάφορα αντιληπτικά πεδία, Άτμαν Μάνας, Πράνα, Ακάσα (και ύλη). Στο τελευταίο πεδίο είναι το Βράχμαν που λειτουργεί στα επίπεδα του άτμαν, του μάνας (αχαμκάρα, μπούντι, μάνας τσιττά), του πράνα, του ακάσα.
Η σύνθεση του ανθρώπου φαίνεται πιο κάτω.
1) Βράχμαν, (Στα-Τσιτ-Ανάντ). Το Απόλυτο, η Μία Πραγματικότητα, ο Απρόσωπος Θεός, η Πρωταρχή.
2) Άτμαν (εξαιτίας της αβίντγια το Βράχμαν «φαίνεται» σαν Άτμαν). Το ουσιαστικό υπόβαθρο του όντος, ταυτιζόμενο με την Μία Πραγματικότητα, το Βράχμαν. Τρεις καταστάσεις συνειδητότητας.
3) Τζίβα, η εμπειρική ψυχή, το ψυχολογικό υποκείμενο. Το ανταχκαράνα (αχαμκάρα, μπούντι, μάνας, τσιττά).
4) Πράνα, ιντρίγιας. Το αιθέριο, ενεργειακό σώμα, τα αισθητήρια όργανα και τα όργανα δράσης.
5) Ρούπα, σώμα
Το Βράχμαν Είναι το Απόλυτο Υπόβαθρο με το Οποίο ταυτίζεται κάθε ον, κάθε συνείδηση. Είναι η Απόλυτη Αρχή που υπάρχει στο Βάθος του όντος, πίσω από την ροή των «εξωτερικών γνωρισμάτων, το ον στο Βάθος του. Είναι Αιώνιο και Αναλοίωτο. Όταν αυτό γίνεται αντιληπτό τότε η Συνείδηση βρίσκεται στην Κατάσταση Βίντγια Όταν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό τότε η Συνείδηση έχει την απατηλή αντίληψη μιάς ατομικής ύπαρξης. Με αυτή την έννοια το Απόλυτο Ον που βρίσκεται στην Βάση κάθε όντος είναι η Πραγματικότητα, η Πραγματική Κατάσταση της φύσης μας, Η πνευματική εμπειρία της Βαθύτερης Ουσίας μας εκφράζεται σαν εμπειρία μιάς ενότητας μέσα στην οποία βυθίζονται τα πάντα. Η αδυναμία (αδυναμία της νόησης) να εκφράσουμε την εμπειρία αυτή με έννοιες (όρους της νόησης) οδηγεί στην περιγραφή της σαν «Απόλυτη Ενότητα του Όντος», «Ταυτότητα», κλπ….
Το Βράχμαν, το Άτμαν του ανθρώπου, μπορεί ή να στραφεί προς το Ίδιο Είναι, να ανυψωθεί πάνω από τις εντός του υλικού πεδίου λειτουργίες, ή να είναι παρόν, μέσω των λειτουργιών, στον αντικειμενικό υλικό κόσμο ή ακόμα να «χάνεται» στις λειτουργίες, φαντασιώσεις, κ.λπ…
Η στροφή του Βράχμαν προς τα Έσω, η Αντίληψη του Ιδίου Είναι ονομάζεται τουρίγια ή μόκσα. Σε αυτή την Κατάσταση το Βράχμαν αντιλαμβάνεται το Ίδιο Είναι,το Άπειρο, το Απόλυτο, κλπ. αλλά ταυτόχρονα διατηρεί την αντίληψη της ύπαρξης στον υλικό κόσμο, διατηρεί δεσμό, μέσω του υλικού φορέα, με τον υλικό κόσμο. Βιώνει την Ενιαία Πραγματικότητα που αφομοιώνει όλες τις καταστάσεις και ξεπερνά την υλική ύπαρξη. Είναι ένας Τζιβανμούκτα.
Η τουρίγια ή μόκσα, είναι η υπέρτατη υπερβατική κατάσταση που μπορεί να βιώσει το ον στον υλικό κόσμο. Με τον διαχωρισμό από το υλικό σώμα μπορεί να ανέλθει στα ανώτερα πεδία κι εγκαταλείποντας διαδοχικά και τα ανώτερα πεδία να βυθιστεί μέσα στο Ίδιο Είναι Ολοκληρωτικά.
Το Βράχμαν, το Απόλυτο Ον (που είναι η Βαθύτερη Ουσία μας) Είναι Αυτό το Άφθαρτο και Σταθερό που Υπάρχει πίσω από την συνεχή ροή των φαινομένων που συνιστούν την ύπαρξή μας. Συνείδηση, καταστάσεις, μορφές, είναι όλα παροδικά. Αυτό λοιπόν το Άφθαρτο και Σταθερό πρέπει να γνωρίσουμε και να πραγματοποιήσουμε.
Το Απόλυτο Ον γίνεται γνωστό στο Βάθος του Είναι μας μόνο με την εμπειρία. Το μόνο που χρειάζεται είναι να το συνειδητοποιήσουμε. Δεν χρειάζεται να πραγματοποιήσουμε κάτι, να διαφοροποιηθούμε οντολογικά, γιατί είμαστε το Απόλυτο Ον. Χρειάζεται μόνο να το συνειδητοποιήσουμε.
Αυτή η Συνειδητοποίηση του Απολύτου, σαν εσωτερική διεργασία ονομάζεται Τζνάνα. Τζνάνα σημαίνει υπερβατική γνώση, γνώση της Βαθύτερης Ουσίας μας, του Βράχμαν. Ο όρος Τζνάνα προσδιορίζεται περισσότερο σαν ένας τρόπος αντίληψης - που είναι μια δυναμική έννοια - σαν ορθός τρόπος αντίληψης κι όχι σαν κεκτημένη γνώση. Γενικά ο όρος υποδηλώνει μια πνευματική στάση που διαφοροποιείται ανόλογα με το επίπεδο της συνειδητότητάς μας. Όταν η Συνείδηση Είναι στην Φυσική Της Κατάσταση τότε υπάρχει Πραγματική Τζνάνα, Ορθή Αντίληψη της Πραγματικότητας, της Πραγματικής μας Οντότητας. Όταν η Συνειδητότητα τείνει να αποροφηθεί στην φαινομενική ύπαρξη, στην νοητικότητα, κλπ, τότε Τζνάνα είναι η Ηρέμηση της Συνείδησης, η απόρριψη της νοητικής κίνησης σαν απατηλής και δημιουργού απατηλότητας. Όταν η Συνειδητότητα απορροφιέται μέσα στις λειτουργίες της φαινομενικής ύπαρξης τότε Τζνάνα είναι η ήρεμη παρατήρηση όλης αυτής της διαδικασίας, του νοητικού γίγνεσθαι, κλπ., που οδηγεί στην εξάντλησή του. Το Τζνάνα σαν Πραγματοποίηση ονομάζεται στην τεχνική γλώσσα Ντυάνα.
Το Τζνάνα, το Ντυάνα, σαν Συνειδητοποίηση (σαν Πραγματοποίηση) της Πραγματικής μας Οντότητας, είναι η Ηρέμηση της Συνείδησης, η απόρριψη της νοητικής κίνησης, που τείνει να μας βυθίσει στην αυταπάτη. Με αυτή την έννοια το Ντυάνα δεν είναι προσπάθεια, δεν είναι πραγματοποίηση (με την έννοια ότι πραγματοποιούμε κάτι). Είμαστε ήδη το Απόλυτο και δεν χρειάζεται να πραγματοποιήσουμε τίποτα. Το Ντυάνα λοιπόν δεν είναι διαδικασία. Κάθε διαδικασία ανήκει στον χώρο της νοητικότητας και στον χρόνο. Το Ντυάνα είναι απόρριψη της νοητικής κίνησης. Το Ντυάνα υφίσταται, πραγματοποιείται, ολοκληρώνεται όταν έχει σταματήσει κάθε νοητική κίνηση. Δεν έρχεται με προσπάθεια… γιατί όσο προσπαθούμε εισερχόμαστε στο νοητικό γίγνεσθαι, βυθιζόμαστε στην εγωική αντίληψη, στην φαινομενική ύπαρξη μέσα στο γίγνεσθαι. Το Τζνάνα,σαν παρατήρηση του νοητικού γίγνεσθαι στο οποίο είμαστε απορροφημένοι είναι παρατήρηση απλά, προσοχή. Δεν υπάρχει προσπάθεια, διαδικασία αλλά μόνο παρατήρηση της διαδικασίας. Δεν προσπαθούμε τίποτα, δεν εμποδίζουμε τίποτα, αφήνουμε όλη αυτή την διαδικασία να εξαντληθεί από μόνη της.
Το Τζνάνα είναι Ορθή Αντίληψη που διαφοροποιείται ανάλογα με το επίπεδο της συνειδητότητάς μας. Τελικός σκοπός είναι η Συνειδητοποίηση της Πραγματικής Οντότητας (του Απολύτου). Για να φτάσουμε σε Αυτή την Κατάσταση πρέπει με το Τζνάνα να «ανέλθουμε» τα διάφορα επίπεδα συνειδητότητας (ξεκινώντας από το επίπεδο συνειδητότητας που βρισκόμαστε στην παρούσα φάση) μέχρι το Απόλυτο. Όλη αυτή η «πορεία» ονομάζεται Τζνάνα Γιόγκα. Τυπολογικά οι βαθμίδες της «πραγμάτωσης» είναι:
1) ΒΡΑΧΜΑΝ (Κατάσταση Τουρίγια)
2) Νιρβικάλπα Σαμάντι (Τρεις καταστάσεις συνειδητότητας, πράτζνα, ταϊτζάσα, βίσυα).
3) Τρεις βαθμίδες του ντυανα (Απάλειψη του αχαμκάρα, εξουδετέρωση του μπόντι, ξεπέρασμα του μάνας).
4) Έλεγχος του πράνα.
5) Έλεγχος του σώματος.
(Σημείωση: Απάλειψη, εξουδετέρωση, ξεπέρασμα, σημαίνει βίωση μιάς ανώτερης, πλατύτερης κατάστασης, που συγχωνεύει μέσα της την κατώτερη κατάσταση, μέχρι να φτάσουμε στην Αντίληψη της Ενιαίας Πραγματικότητας που συγχωνεύει τα πάντα μέσα της…).
ΜΟΚΣΑ
Σύμφωνα με την διδασκαλία της «Αντβάιτα Βεδάντα» το Βράχμαν Είναι η Μία Πραγματικότητα στην Οποία Συγχωνεύονται όλα, αναφέρονται όλα. Το Βράχμαν Είναι η Βαθύτερη Ουσία όλων.
Η αντίληψη ενός εγώ είναι αυταπάτη. Είμαστε εξ’ αρχής και για πάντα το Βράχμαν. Δεν χρειάζεται να πραγματοποιήσουμε κάτι. Χρειάζεται μόνο να συνειδητοποιήσουμε Αυτό που Είμαστε Πραγματικά, απαλλασσόμενοι από την αυταπάτη του εγώ (ελέγχοντας τις λειτουργίες που παραμορφώνουν την αντίληψη της Πραγματικότητας). Τότε Αντιλαμβανόμαστε ότι Είμασταν Πάντα Αυτό…
