Συνέβη νὰ συνομιλήσω μὲ κάποιους ἀπὸ τοὺς πλέον διαπρεπεῖς ἐκπροσώπους τῆς ἀκαδημικῆς θεολογίας. Ἦταν ὀφθαλμοφανὲς ὅτι καὶ ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι γνώριζαν τὰ ἔργα τῶν ἁγίων ἀσκητῶν τῆς ἀρχαίας Αἰγύπτου καὶ Παλαιστίνης, δὲν εἶχαν ζωντανὴ πεῖρα ἐκείνου γιὰ τὸ ὁποῖο ἔδιναν μαρτυρία οἱ Πατέρες…
Γιὰ νὰ γεμίσουμε ἀληθινὰ ἀπὸ τὴν θεοποιὸ δύναμη τοῦ Εὐαγγελικοῦ λόγου, εἶναι ἀνάγκη νὰ μοχθήσουμε πιὸ πολὺ [καὶ πιὸ διαφορετικὰ] ἀπ' ὅσο γιὰ τὴν ἐπίτευξη πρακτικῶν ἢ ἐπιστημονικῶν γνώσεων.
Οὔτε ἡ ἀνάγνωση πλήθους βιβλίων, οὔτε ἡ ἐξοικείωση μὲ τὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῶν ἄλλων θρησκειῶν, οὔτε ἡ μελέτη τῶν διαφόρων θεολογικῶν συστημάτων καὶ τὰ ὅμοια, θὰ μᾶς ὁδηγήσουν στὸν ἐπιδιωκόμενο σκοπό: τὴν σωτηρία μέσα ἀπὸ τὴν ἐπίγνωση ‘τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ’ καὶ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τὸν ὁποῖο ὁ Θεὸς μᾶς ἀπέστειλε (πρβλ. Ἰω. 17.3). Ἡ μακραίων πεῖρα τῆς ἀκαδημικῆς θεολογίας ἀπέδειξε μὲ πειστικότητα ὅτι εἶναι δυνατὸ νὰ ἔχει κάποιος εὐρεῖα πολυμάθεια στὸ πεδίο τῆς ἐπιστημονικῆς θεολογίας καὶ νὰ μὴν ἔχει ζωντανὴ πίστη, δηλαδὴ ἀγνοῶντας πλήρως τὸν Θεό. Σὲ τέτοιες περιπτώσεις ἡ θεολογία ἀποβαίνει διανοητικὴ ἐνασχόληση, ὅπως καὶ ἡ νομικὴ ἐπιστήμη. Ὅπως αὐτὴ διαφέρει σὲ κάθε χώρα, ἔτσι καὶ ἡ θεολογία διαφοροποιεῖται στὸ πλῆθος τῶν διαιρεμένων ὁμολογιῶν.
Μπορεῑ νά εἶναι πολύ ἐπικίνδυνη ἡ σπουδή θεολογίας χωρίς τήν ὑπαρκτική ἐμπειρία τῆς ζωῆς στό Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ. Κινδυνεύουμε, πράγματι, νά σπουδάζουμε τήν θεολογία στίς ἀποφατικές μορφές της σάν φιλοσοφία καί ποίηση. Κινδυνεύουμε νά υἱοθετήσουμε κάποια λανθασμένη στάση, νά θεωρήσουμε τόν ἑαυτό μας ἀνώτερο καί αὐτό ἀρκεῖ γιά νά χαθοῦμε. Μιά ἄλλου εἴδους ἔμπνευση ὀφείλουμε νά ἀναζητήσουμε στήν ἐν Χριστῷ ζωή.
Ἡ θεολογική ἐπιστήμη πού διδάσκεται στά σχολεῖα καί ἔγινε ἐπιστημονική εἰδικότητα ἀνοικτή σέ ὅλους, δέν παρέχει τήν γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ πηγάζει ἀπό τήν ἐν Θεῷ ζωή, πού γεννιέται στά μύχια τῆς καρδιᾶς.
Εἶναι δυνατό νά γίνουμε θύματα πνευματικῆς πλάνης, ἀν ἐκτιμήσουμε αὐτό πού προσφέρει ἡ θεολογική ἐπιστήμη μᾶλλον, παρά ἡ ἁγιότητα τῆς ζωῆς. Χωρίς τό πνεῦμα τῆς μετανοίας, χωρίς τήν ἐμπειρία τῆς ἀληθινῆς ὑπακοῆς, δέν μπορεῖ κανείς νά γίνει ἀληθινός θεολόγος ἤ ἱερέας, δηλαδή πρόσωπο ἰκανό νά διδάξει στούς ἄλλους τήν ἀληθινή χριστιανική ὁδό.
Γιά νά μάθουμε τήν επιστήμη τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς δέν εἶναι ἀναγκαῖο νά διαβάσουμε δεκάδες ἤ ἑκατοντάδες βιβλία. Ὁ πνευματικός μου πατέρας μοῦ συνέστησε νά διαβάζω μερικές μόνον σελίδες τήν ἡμέρα. Ἕνα τέταρτο τῆς ὥρας, μισή ὥρα, ἀλλά νά φροντίζω νά ἐφαρμόζω στήν ζωή μου αὐτό πού διάβασα.
π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ
