Η Γένεση, το πρώτο βιβλίο της
Παλαιάς Διαθήκης, είναι ένα βιβλίο που περιέχει πολλά μυστήρια και έχει
προκαλέσει πλήθος ερωτηματικών στους Θεολόγους και τους ερευνητές.
Ένα από αυτά είναι η αμφιλεγόμενη, μυστηριώδης προσωπικότητα του Μελχισεδέκ, του ιερέα – βασιλιά που συνάντησε τον Άβραμ και του πρόσφερε την ευλογία του.
Στο άρθρο αυτό, το πρώτο από μια σειρά άρθρων για τις μυστηριώδεις προσωπικότητες της Παλαιάς Διαθήκης, θα παρουσιάσω όλες τις πιθανές απόψεις για την αινιγματική αυτή προσωπικότητα και τα ερμηνευτικά λάθη που, κατά τη γνώμη μου, έχουν γίνει κατά καιρούς.
Ένα από αυτά είναι η αμφιλεγόμενη, μυστηριώδης προσωπικότητα του Μελχισεδέκ, του ιερέα – βασιλιά που συνάντησε τον Άβραμ και του πρόσφερε την ευλογία του.
Στο άρθρο αυτό, το πρώτο από μια σειρά άρθρων για τις μυστηριώδεις προσωπικότητες της Παλαιάς Διαθήκης, θα παρουσιάσω όλες τις πιθανές απόψεις για την αινιγματική αυτή προσωπικότητα και τα ερμηνευτικά λάθη που, κατά τη γνώμη μου, έχουν γίνει κατά καιρούς.
Η ιστορία
Το κεφάλαιο ιδ’ της Γένεσης ξεκινά με τον πόλεμο των Τεσσάρων Βασιλέων κατά
των Σοδόμων και των άλλων πόλεων της πεδιάδας του Ιορδάνη, οι οποίες
διοικούνται από Πέντε Βασιλείς. Από τη μεριά των επιτιθέμενων αρχηγός ήταν ο
Χοδολλογομόρ του Ελάμ (Μεσοποταμίας), μαζί με τον Αμραφήλ του Σινάρ, τον Αρίωχ
του Ελιαζάρ και τον Τιδάλ του Γκοϊμ. Οι Πέντε Βασιλείς της κοιλάδας του Ιορδάνη
ήταν ο Βερά των Σοδόμων, ο Μπιρσά των Γομόρρων, ο Σινάμπ του Ατμάν, ο Σεμεβέρ
του Ζεβωϊμ και ο Βασιλιάς του Μπελά.
Ο λόγος του πολέμου ήταν η επανάσταση ενάντια στη δωδεκαετή υποδούλωση στο Χοδολλογομόρ αφενός αλλά και στην ίδια την εξουσία της Μεσοποταμίας (Ελάμ), η οποία ήταν τόσο ισχυρή, που ακόμα και οι ίδιοι οι Εμίμ, οι οποίοι στο Δευτερονόμιο περιγράφονται ως πολυάριθμοι Γίγαντες σαν τους υιούς του Ανάκ (Δευτερ. 2,12), δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν.
Η μάχη, λοιπόν, λήγει με την επικράτηση του Ελάμ και των συμμάχων του, που αιχμαλωτίζουν τον Λωτ και την οικογένειά του. Ο Άβραμ, θείος του Λωτ, στρατολογεί 318 άντρες, επιτίθεται στους Πέντε Βασιλείς και σώζει τον ανηψιό του. Παρακάτω, αναφέρεται το επίμαχο απόσπασμα.
« Εξήλθε δε Βασιλεύς Σοδόμων εις συνάντησιν αυτώ, μετά το υποστρέψαι αυτόν από της κοπής του Χοδολλογομόρ και των βασιλέων των μετ’ αυτού, εις την κοιλάδα του Σαβύ (τούτο ην το πεδίον των βασιλέων). Και Μελχισεδέκ, Βασιλεύς Σαλήμ εξήνεγκεν άρτους και οίνον. Ην δε ιερεύς του Θεού του υψίστου. Και ηυλόγησε τον Άβραμ και είπεν. Ευλογητός ο Θεός ο Ύψιστος, ος παρέδωκε τους εχθρούς σου υποχειρίους σοι. Και έδωκεν αυτώ Άβραμ δεκάτην από πάντων».
Έπειτα ο Βασιλιάς των Σοδόμων προτείνει στον Άβραμ να κρατήσει τα λάφυρα που κέρδισε αλλά εκείνος αρνείται.
Σχόλια πάνω στο κείμενο
Το απόσπασμα που αναφέρεται στο Μελχισεδέκ φαίνεται να είναι εμβόλιμο. Η
διήγηση ξεκινά με το Βασιλιά των Σοδόμων να πηγαίνει να συναντήσει τον Άβραμ,
όμως η διήγηση διακόπτεται για να αναφερθεί στο Μελχισεδέκ και έπειτα συνεχίζει
ξανά με την προσφορά των λαφύρων στον Άβραμ. Προφανώς, το απόσπασμα προστέθηκε
αργότερα στο παλιότερο κείμενο, χωρίς να γνωρίζουμε όμως από ποιόν και με ποιο
σκοπό.
Ο Μελχισεδέκ, από την άλλη, παρουσιάζεται έχοντας τον τίτλο του «Βασιλιά της Σαλήμ» και από την άλλη ως «ιερέας του Θεού του Υψίστου» (El Elim). Η Σαλήμ, σύμφωνα με τον ψαλμό 76 φαίνεται να είναι ο σύντομος τύπος της Ιερουσαλήμ, όμως, όπως θα δούμε και παρακάτω, η πρόταση μπορεί να ερμηνευθεί και διαφορετικά.
Είναι λοιπόν και ιερέας του «Θεού του υψίστου», του Θεού που δημιούργησε τον ουρανό και την γη, του ίδιου Θεού που ασπάζεται και ο Άβραμ. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δύο ενστάσεις – απορίες.
1. Ο Μελχισεδέκ πιστεύει στον ίδιο θεό με τον Άβραμ, άρα η αποκάλυψη του Γιαχβέ δεν έγινε μόνο στον Πατριάρχη όπως διατείνεται η Βίβλος αλλά πιθανώς και σε άλλα έθνη.
2. Ο Μελχισεδέκ είναι ιερέας του Γιαχβέ σε ένα έθνος το οποίο σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ήταν ειδωλολατρικό, και πίστευε σε πολλούς και όχι σε ένα θεό. Και μάλιστα είναι ιερέας πολύ πριν εμφανιστεί το ιερατικό σύστημα στους εβραίους (δηλαδή οι Λευϊτες).
Πάνω στο τελευταίο σχόλιο θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως ήταν ιερέας εφόσον ασκούσε τη λατρεία του Θεού, όμως δεν θα ήταν σωστό. Ο Άβραμ που επίσης ασκούσε λατρεία του θεού του, ποτέ δεν αποκαλείται «ιερέας» στη Γένεση.
Η ευλογία του Μελχισεδέκ στον Άβραμ είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο. Εκείνος που ευλογεί είναι πάντα ανώτερος από εκείνον που δέχεται την ευλογία. Έτσι ο Άβραμ, ο διαλεχτός του Θεού, ευλογείται από τον ανώτερό του Μελχισεδέκ και επειδή είναι ανώτερός του, του προσφέρει τη δεκάτη.
Ο Μελχισεδέκ είναι και θρησκευτικός και πολιτικός αρχηγός, κατέχει δηλαδή έναν υπέρτατο βαθμό εξουσίας, φαινόμενο που συναντάμε πολύ αργότερα στην Βίβλο και σε ελάχιστες περιπτώσεις, με μόνους τον Μωϋσή και τον Δαβίδ να του μοιάζουν, αλλά υπό πολύ συγκεκριμένες συνθήκες.
Η εμπλοκή του Δαβίδ και του Παύλου
Ο Μελχισεδέκ δεν αναφέρεται ξανά στην Γένεση, παρά αρκετούς αιώνες αργότερα
ο Δαβίδ στους Ψαλμούς κάνει μια αινιγματική αναφορά στον μυστηριώδη ιερέα-
βασιλιά: « Συ ιερεύς εις τον αιώνα, κατά την τάξιν Μελχισεδέκ». Η σιωπή γύρω
από το άτομό του διαρκεί ακόμα περισσότερο, και είναι ο Παύλος που μεγαλώνει το
μυστήριο όταν αναφέρεται στον Μελχισεδέκ ξανά, με τις παρακάτω φράσεις: « (…)
Πρώτον μεν ερμηνευόμενον βασιλεύς δικαιοσύνης έπειτα δε και βασιλεύς Σαλήμ, ο
εστί βασιλεύς ειρήνης, απάτωρ, αμήτωρ, αγενεαλόγητος, μήτε αρχήν ημερών έχων
μήτε ζωής τέλος έχων, αφομοιωμένος δε τω υιώ του Θεού, μένει ιερεύς εις το
διηνεκές» (Προς Εβραίους ζ’ 2-3).
Με τα δύο αυτά αποσπάσματα, το μυστήριο κορυφώνεται. Ο Δαβίδ μιλάει για κάποια «τάξη» της οποίας αρχηγός είναι ο Μελχισεδέκ, ο δε Παύλος μας δίνει πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτον, μας αναφέρει ότι ο «Βασιλεύς Σαλήμ» είναι ο Βασιλιάς της Ειρήνης και της Δικαιοσύνης. Επισημαίνει, δεύτερον, ότι στην Γένεση δεν αναφέρονται οι γονείς και η γενιά του, δεν έχει αρχή και τέλος, και επειδή είναι «αφομοιωμένος» στον υιό του Θεού μένει ιερέας στην αιωνιότητα.
Το απόσπασμα της προς Εβραίους Επιστολής έχει δεχτεί πολλές και διαφορετικές ερμηνείες. Ας τις δούμε αναλυτικά.
Ο Μελχισεδέκ ως προτύπωση του Χριστού
Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας δέχονται πως ο Μελχισεδέκ ήταν ένα υπαρκτό
πρόσωπο, ο οποίος εμφανίζεται ως «τύπος του Χριστού» και τίποτε άλλο. Πιστεύουν
πως η Γένεση επίτηδες αποσιωπά την καταγωγή του – σε αντίθεση με
άλλα σπουδαία πρόσωπα των οποίων αναφέρει την γέννηση και τον θάνατο.
Εξάλλου, αν ο Χριστός ήταν στην πραγματικότητα ο Μελχισεδέκ, η φράση «συ ιερεύς
εις τον αιώνα κατά την τάξιν Μελχισεδέκ» δεν θα είχε κανένα νόημα, αφού τα δύο
πρόσωπα θα ήταν ένα και το αυτό.
Σχολιάζοντας τον ψαλμό 110, θεωρούν ότι αυτός ήταν ένας ψαλμός προορισμένος για την στέψη των βασιλέων και πως δεν περιέχει κανένα μυστικό ή διφορούμενο νόημα. Σχετικά με την προς Εβραίους Επιστολή, διατείνονται πως σκοπός της ήταν να αποδειχτεί πως η αρχιεροσύνη του Χριστού ήταν ανώτερη από εκείνη του Ααρών και των Λευϊτών και πως ο Παύλος, γνώστης της ιουδαϊκής παράδοσης, γνωρίζει καλά πως « η σιωπή της Βίβλου» γύρω από τέτοια ζητήματα, δίνει το ραββινικό δικαίωμα να ερμηνεύεται με τον τρόπο που επιθυμεί εκείνος που την σχολιάζει.
Σχολιάζοντας τον ψαλμό 110, θεωρούν ότι αυτός ήταν ένας ψαλμός προορισμένος για την στέψη των βασιλέων και πως δεν περιέχει κανένα μυστικό ή διφορούμενο νόημα. Σχετικά με την προς Εβραίους Επιστολή, διατείνονται πως σκοπός της ήταν να αποδειχτεί πως η αρχιεροσύνη του Χριστού ήταν ανώτερη από εκείνη του Ααρών και των Λευϊτών και πως ο Παύλος, γνώστης της ιουδαϊκής παράδοσης, γνωρίζει καλά πως « η σιωπή της Βίβλου» γύρω από τέτοια ζητήματα, δίνει το ραββινικό δικαίωμα να ερμηνεύεται με τον τρόπο που επιθυμεί εκείνος που την σχολιάζει.
Ο Μελχισεδέκ είναι ο Χριστός
Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας υποστηρίζουν πως ο Μελχισεδέκ δεν ήταν «τύπος
του Χριστού» αλλά ο ίδιος ο Λόγος του Θεού που εμφανίστηκε στον Άβραμ, αιώνες
πριν την κάθοδό του στη Γη ως Χριστός. Θεωρώ πως η άποψη αυτή, στο βαθμό που
μπορούμε να γνωρίζουμε, είναι και η πλέον πιθανή, γι' αυτό και θα σταθούμε εδώ
περισσότερο. Ας πάρουμε τα πράγματα, λοιπόν, από την αρχή.
Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος
Ενώ ο Άβραμ έχει τακτική επικοινωνία με τον Θεό, στα τελευταία εδάφια μέχρι
την νίκη του κατά των Τεσσάρων Βασιλέων επικρατεί σιωπή, ώσπου ξαφνικά και ενώ
συναντάται με τον Βασιλιά των Σοδόμων, εμφανίζεται ο Μελχισεδέκ, συνομιλεί μαζί
του και έπειτα η διήγηση συνεχίζεται ξανά με τον Βασιλιά των Σοδόμων. Ο
Μελχισεδέκ δεν παρουσιάζεται πουθενά να «ασχολείται» με τον Βασιλιά των Σοδόμων
αλλά ούτε και ο τελευταίος φαίνεται να αντιδρά κάπως στην παρουσία του. Δεν
ξεκαθαρίζεται καν αν ο Βασιλιάς αντιλήφθηκε την παρουσία του Μελχισεδέκ. Αυτό
είναι πιθανό να οφείλεται στο ότι το απόσπασμα προστέθηκε αργότερα στην Γένεση,
όπως αναφέραμε και παραπάνω, ίσως όμως να οφείλεται και κάπου αλλού.
Διάφοροι θεολόγοι – ερευνητές και πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν πως η εμφάνισή του στο συγκεκριμένο σημείο είναι κρίσιμη. Παρεμβαίνει την ώρα που ο Βασιλιάς των Σοδόμων προσπαθεί να «δελεάσει» τον Άβραμ με τα λάφυρα του πολέμου, εκείνος όμως επιλέγει την ευλογία και όχι τα λάφυρα. Θεωρώ αυτή την ερμηνεία αρκετά «τραβηγμένη». Ο Βασιλιάς των Σοδόμων από ευγνωμοσύνη προσφέρει τα λάφυρα ακολουθώντας το πολεμικό έθιμο, και είναι ακραία σκέψη να υποθέσουμε πως ο σκοπός του ήταν δόλιος.
Διάφοροι θεολόγοι – ερευνητές και πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν πως η εμφάνισή του στο συγκεκριμένο σημείο είναι κρίσιμη. Παρεμβαίνει την ώρα που ο Βασιλιάς των Σοδόμων προσπαθεί να «δελεάσει» τον Άβραμ με τα λάφυρα του πολέμου, εκείνος όμως επιλέγει την ευλογία και όχι τα λάφυρα. Θεωρώ αυτή την ερμηνεία αρκετά «τραβηγμένη». Ο Βασιλιάς των Σοδόμων από ευγνωμοσύνη προσφέρει τα λάφυρα ακολουθώντας το πολεμικό έθιμο, και είναι ακραία σκέψη να υποθέσουμε πως ο σκοπός του ήταν δόλιος.
Ο Μελχισεδέκ, λοιπόν, ο Βασιλιάς της Ειρήνης και της Δικαιοσύνης, μοιράζει ψωμί και κρασί. Πολλοί συγγραφείς παρατήρησαν την ομοιότητα μεταξύ της πράξης του αυτής και του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, το οποίο θα καθιερωνόταν πολλούς αιώνες αργότερα από τον ίδιο το Χριστό, κατά τον Μυστικό Δείπνο.
Το ζήτημα της αποσιώπησης της καταγωγής του Βασιλιά – Ιερέα είναι ένα σημείο που απαιτεί έρευνα. Δεν έχω υπόψη καμία πηγή που να αποδεικνύει την ιστορικότητα του προσώπου του ως Βασιλιά της Ιερουσαλήμ, αλλά αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα για μένα αφού δεν θεωρώ πως ήταν ιστορικό πρόσωπο.
Οι ραββίνοι δέχονται πως όπου επικρατεί η σιωπή στην Βίβλο, καθένας μπορεί να προβάλει όποια ερμηνεία θέλει και αυτή να είναι σωστή, άποψη που κατά τη γνώμη μου είναι απαράδεκτη. Με αυτό το σκεπτικό, πάντως, πολλοί θεωρούν πως η φράση του Παύλου «απάτωρ, αμήτωρ, αγενεαλόγητος, μήτε αρχή ημερών μήτε ζωής τέλος έχων» δεν ερμηνεύεται πως ο Μελχισεδέκ ήταν ένα αθάνατο ον, αλλά πως δεν αντλεί την ιεροσύνη του από την καταγωγή του, όπως όριζε ο Μωσαϊκός νόμος για τους ιερείς που έπρεπε όλοι τους να κατάγονται από την φυλή του Λευί. Αυτή η προσέγγιση, όμως, οδηγεί σε ένα παράδοξο, αν συνδυαστεί με την άποψη ότι ο ψαλμός ρθ’ ήταν ψαλμός ενθρόνισης. Ο Βασιλιάς έπρεπε να κατάγεται από την φυλή του Ιούδα, και ο ιερέας από τη φυλή του Λευί. Ποτέ δεν θα μπορούσε ένας βασιλιάς να είναι και ιερέας, γιατί απαγορευόταν από το Νόμο. Έτσι ο Δαβίδ με τον ψαλμό του αναφέρεται στον Μεσσία, ο οποίος θα ήταν βασιλιάς λόγω καταγωγής και ιερέας του Θεού λόγω της δικής του θεϊκότητας.
Ο Παύλος λέει ακριβώς το ίδιο πράγμα στην επιστολή του. Ο Μεσσίας – Χριστός είναι από τη γενιά του Ιούδα (άρα βασιλιάς) είναι όμως και αρχιερέας διορισμένος από εκείνον που τον έστειλε και όχι εξαιτίας του Μωσαϊκού Νόμου. Και επειδή η αρχιεροσύνη του προέρχεται από ψηλά, για αυτό και νομιμοποιείται να ευλογεί τον μέγα πατριάρχη Άβραμ. Επίσης, ως Θεός ο ίδιος, είναι «απάτωρ, αμήτωρ και αγενεαλόγητος» με την έννοια πως πατέρα έχει τον θεό και όχι ένα θνητό ζεύγος ανδρός και γυναικός, αγενεαλόγητος επειδή είναι αυθύπαρκτος, είναι ο Βασιλιάς της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης και μένει αρχιερέας για πάντα, ως αθάνατος που είναι.
Όσοι έχουν οριστεί ιερείς από τον ίδιο το Θεό είναι ιερείς «κατά την τάξιν Μελχισεδέκ», όπου Μελχισεδέκ είναι η τέλεια ανθρώπινη φύση, που έχει τελειωθεί λόγω της αφομοίωσής της προς τον υιό του Θεού.
Έτσι λοιπόν, ο Μελχισεδέκ ήταν μια Θεοφάνεια, η εμφάνιση του υιού του Θεού με τις ιδιότητές του ως Βασιλιά και ως Αρχιερέα, ένα ζωντανό παράδειγμα της τελειότητας που αποκτά η ανθρώπινη φύση όταν ενωθεί με το θείο. Ο Μελχισεδέκ παρουσιάστηκε μόνο στον Άβραμ και όχι στο Βασιλιά των Σοδόμων, ως όραμα, γι' αυτό και ο βασιλιάς δεν αναφέρεται να αντέδρασε καθόλου στην εμφάνισή του. Τόσο ο Δαβίδ όσο και ο Παύλος το είχαν κατανοήσει αυτό και το υπονοούν στα γραπτά τους παίζοντας με τις λέξεις και τα νοήματα. «Σαλήμ» ίσως όντως να είναι ο αρχαίος τύπος της Ιερουσαλήμ, όμως ο Παύλος λέει ξεκάθαρα πως Σαλήμ είναι η Ειρήνη, και ο Μελχισεδέκ ο βασιλιάς της ειρήνης. Σε ποιόν θνητό θα μπορούσε να αποδοθεί ένας τέτοιος τίτλος;
Άλλες απόψεις για τον Μελχισεδέκ
Η αινιγματική προσωπικότητα του Μελχισεδέκ έχει απασχολήσει πολλούς κύκλους
από την αρχαιότητα ως σήμερα. Ο Ιώσηπος (Ανθ. 1.10.2) ταυτίζει την Σαλήμ με την
Ιερουσαλήμ και ο Ψευδο – Ευπόλεμος αναφέρεται σε αυτόν ως βασιλιά μιας
απροσδιόριστης πόλης. Ο Φίλων ο Αλεξανδρείας θεωρεί την διήγηση για τον
Μελχισεδέκ ως αλληγορική, στην οποία τον ταυτίζει με το Λόγο, ο οποίος
αντιστέκεται στο Νου, τον άρχοντα του πολέμου.
Στα Γνωστικά κείμενα, φαίνεται πως μια τουλάχιστον σέκτα Γνωστικών θεωρούσε τον Μελχισεδέκ ως τον Ιησού Χριστό. Στο «Πίστις Σοφία» ο Ζωροκοθόρα Μελχισεδέκ είναι ένα αθάνατο ον, πιθανώς αγγελικής προέλευσης, ο οποίος άλλες φορές είναι ο ρυθμιστής του Θείου Φωτός και άλλες είναι ανώτατος Άγγελος που μάχεται με τις δυνάμεις του Σκότους.
Η πίστη στη θεϊκότητα του Μελχισεδέκ απαντάται και στον κύκλο των γνωστικών κειμένων του Ναγκ Χαμαντί. Σε ένα από αυτά διαβάζουμε: « Όλες οι φυλές και όλα τα έθνη θα μιλήσουν την γλώσσα της αλήθειας που από σένα λαμβάνουν, ω Μελχισεδέκ, αγνέ αρχιερέα, τέλεια ελπίδα και δώρο της ζωής». Και παρακάτω συνεχίζει: « Τότε ανεγέρθην εγώ, ο Μελχισεδέκ, και άρχισα να (…) τον Θεό (…) που θα αγαλλιάσω (…)και δεν θα πάψω από τώρα και στον αιώνα, ω πατέρα των πάντων, ότι έδειξες έλεος στους ανθρώπους και έστειλες τον άγγελο του Φωτός(…) από τους αιώνες(…) για να αποκαλύψει (…) Όταν ήρθε με ανύψωσε από την άγνοια και από τον θάνατο στην ζωή. Ότι έχω όνομα, είμαι ο Μελχισεδέκ, ο ιερέας του Θεού του Υψίστου.»
Το παραπάνω απόσπασμα στέκει ανάμεσα σε εκείνα που μιλούν για τον Μεσσία και τους φωτισμένους στη γενιάς του Σηθ που λάτρευαν οι Γνωστικοί.
Παρόμοια άποψη με τους Γνωστικούς μοιράζονταν και οι ερημίτες του Κουμράν, ενώ στο δεύτερο απόκρυφο του Ενώχ παρουσιάζεται αυτό που δεν αναφέρει η Γένεση και ο Παύλος: μια γενεολογία του Μελχισεδέκ. Μητέρα του ήταν η Σοπανείμ και πατέρας του ο ιερέας Νηρ, με την διαφορά πως η σύλληψή του ήταν άμωμος. Το περίεργο όμως δεν σταματά εδώ. Το μωρό γεννιέται πρόωρο αλλά μοιάζει με παιδί τριών χρονών και αρχίζει αμέσως μετά την γέννησή του να μιλάει. Χειροτονείται ιερέας και αργότερα ο Αρχάγγελος Μιχαήλ τον μεταφέρει στον Παράδεισο, χωρίς να έχει πεθάνει, ακριβώς όπως συνέβη με τον Ενώχ και τον προφήτη Ηλία. Είναι το δεύτερο υπερφυσικό μωρό που συναντάμε στον Ενώχ μετά τον Νώε…
Στο μυστήριο του Μελχισεδέκ ενεπλάκη και ο πασίγνωστος «κοιμώμενος προφήτης» Edgar Cayce, ο οποίος, σύμφωνα με τις ενοράσεις του, ισχυρίστηκε πως ο Μελχισεδέκ ήταν μια από τις αρκετές ενσαρκώσεις του Ιησού, πριν κατέβει στην Γη ως Χριστός. Σε μια από τις πολλές σημειώσεις του διαβάζουμε: « Το πνεύμα του Χριστού ενσαρκώθηκε ως Αδάμ, Ενώχ, Μελχισεδέκ και μετά πήρε σάρκα και οστά για να διδάξει και να ηγηθεί. Μετά από αρκετές ενσαρκώσεις ακόμα, όπως ως Ιωσήφ, αντιβασιλέα της Αιγύπτου, το πνεύμα του Χριστού συνειδητοποίησε πως έπρεπε να δείξει στην ανθρωπότητα τον δρόμο για τον Θεό. Έτσι, το Κυρίαρχο Πνεύμα πήρε το δρόμο της τελικής του ενσάρκωσης ως Χριστός. Με την ανάστασή του, η Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ – Χριστού έγινε αιώνια».
Ο Μελχισεδέκ στο Βιβλίο της Urantia
Στην ευρεία αναζήτηση στοιχείων για τον Μελχισεδέκ, τυχαία ανακάλυψα μια
ευρύτατη αναφορά σε αυτόν στο περίφημο βιβλίο της Urantia. Θα την παραθέσω
σχεδόν ολόκληρη επειδή την θεωρώ εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σε πληροφορίες.
Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο, το τάγμα των Μελχισεδέκ ή υιών της ανάγκης, αποτελείται από Δώδεκα όντα με υπερφυσικές ικανότητες, που συγκρίνονται μόνο με εκείνες των Φορέων της Ζωής. Οι δώδεκα Μελχισεδέκ παρατήρησαν πως, η ανθρωπότητα ενώ εξελισσόταν διανοητικά, έχανε έδαφος πνευματικά. Ο δρόμος για την κάθοδο του Μιχαήλ (Χριστός), έπρεπε να προετοιμαστεί. Έτσι, ο Machiventa Μελχισεδέκ προσφέρθηκε να ενσαρκωθεί για να προετοιμάσει τον δρόμο για τον Μιχαήλ, όπως και τελικά έγινε, 1973 χρόνια πριν από την γέννηση του Χριστού.
Ο Μελχισεδέκ επέλεξε την Παλαιστίνη λόγω της σπουδαίας γεωγραφικής της θέσης ως σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και όχι εξαιτίας της ιδιαίτερης πνευματικότητας των κατοίκων της, αφού το βιβλίο ξεκαθαρίζει πως παντού στον κόσμο υπήρχαν άνθρωποι έτοιμοι να δεχτούν τις σπουδαίες αυτές διδασκαλίες. Από την περιοχή της Σαλήμ ξεκίνησε αργά αργά το έργο του και οι μαθητές του σταδιακά εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το βιβλίο της Urantia δίνει λεπτομέρειες ακόμα και για την εξωτερική του εμφάνιση. Ήταν περίπου δύο μέτρα ψηλός, έμοιαζε και ντυνόταν σαν κάτοικος της Μεσοποταμίας, στο στήθος του φορούσε το ιερό έμβλημα με τους τρεις ομόκεντρους κύκλους, ενώ συστηνόταν ως ιερέας του «Ελ Ελιόν», δηλαδή του Θεού του Υψίστου.
Έπειτα από αρκετές σελίδες με λεπτομέρειες για το έργο και την διδασκαλία του, ο Μελχισεδέκ παρουσιάζεται ως ένας πραγματικός κύριος της Ειρήνης και της Δικαιοσύνης, που προσπάθησε – με όχι απόλυτη επιτυχία – να συγκρατήσει την ιμπεριαλιστική φύση του χαρακτήρα του Άβραμ και επέστρεψε στον τόπο του μετά από 94 χρόνια, όταν διαπίστωσε πως οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να τον λατρεύουν ως ημίθεο.
Ο ρόλος του όμως δεν τελείωσε εκεί. Με την επιστροφή του το έργο του είχε στεφθεί με επιτυχία. Ο δρόμος για την κάθοδο του Μιχαήλ στην γη είχε προετοιμαστεί, όμως ο Μελχισεδέκ συνέχισε να βρίσκεται σε επαφή με τους Προφήτες (οι οποίοι είχαν αναλάβει τον ίδιο ρόλο). Χάρη στην αφοσίωσή του στο έργο του, του απονεμήθηκε ο τίτλος του ουράνιου αντιβασιλέα υπό τον Μιχαήλ και το βιβλίο υπονοεί πως δεν έχει ακόμα και τώρα σταματήσει να ενδιαφέρεται για τα ζητήματα που αφορούν τους γήινους…
Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο, το τάγμα των Μελχισεδέκ ή υιών της ανάγκης, αποτελείται από Δώδεκα όντα με υπερφυσικές ικανότητες, που συγκρίνονται μόνο με εκείνες των Φορέων της Ζωής. Οι δώδεκα Μελχισεδέκ παρατήρησαν πως, η ανθρωπότητα ενώ εξελισσόταν διανοητικά, έχανε έδαφος πνευματικά. Ο δρόμος για την κάθοδο του Μιχαήλ (Χριστός), έπρεπε να προετοιμαστεί. Έτσι, ο Machiventa Μελχισεδέκ προσφέρθηκε να ενσαρκωθεί για να προετοιμάσει τον δρόμο για τον Μιχαήλ, όπως και τελικά έγινε, 1973 χρόνια πριν από την γέννηση του Χριστού.
Ο Μελχισεδέκ επέλεξε την Παλαιστίνη λόγω της σπουδαίας γεωγραφικής της θέσης ως σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και όχι εξαιτίας της ιδιαίτερης πνευματικότητας των κατοίκων της, αφού το βιβλίο ξεκαθαρίζει πως παντού στον κόσμο υπήρχαν άνθρωποι έτοιμοι να δεχτούν τις σπουδαίες αυτές διδασκαλίες. Από την περιοχή της Σαλήμ ξεκίνησε αργά αργά το έργο του και οι μαθητές του σταδιακά εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το βιβλίο της Urantia δίνει λεπτομέρειες ακόμα και για την εξωτερική του εμφάνιση. Ήταν περίπου δύο μέτρα ψηλός, έμοιαζε και ντυνόταν σαν κάτοικος της Μεσοποταμίας, στο στήθος του φορούσε το ιερό έμβλημα με τους τρεις ομόκεντρους κύκλους, ενώ συστηνόταν ως ιερέας του «Ελ Ελιόν», δηλαδή του Θεού του Υψίστου.
Έπειτα από αρκετές σελίδες με λεπτομέρειες για το έργο και την διδασκαλία του, ο Μελχισεδέκ παρουσιάζεται ως ένας πραγματικός κύριος της Ειρήνης και της Δικαιοσύνης, που προσπάθησε – με όχι απόλυτη επιτυχία – να συγκρατήσει την ιμπεριαλιστική φύση του χαρακτήρα του Άβραμ και επέστρεψε στον τόπο του μετά από 94 χρόνια, όταν διαπίστωσε πως οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να τον λατρεύουν ως ημίθεο.
Ο ρόλος του όμως δεν τελείωσε εκεί. Με την επιστροφή του το έργο του είχε στεφθεί με επιτυχία. Ο δρόμος για την κάθοδο του Μιχαήλ στην γη είχε προετοιμαστεί, όμως ο Μελχισεδέκ συνέχισε να βρίσκεται σε επαφή με τους Προφήτες (οι οποίοι είχαν αναλάβει τον ίδιο ρόλο). Χάρη στην αφοσίωσή του στο έργο του, του απονεμήθηκε ο τίτλος του ουράνιου αντιβασιλέα υπό τον Μιχαήλ και το βιβλίο υπονοεί πως δεν έχει ακόμα και τώρα σταματήσει να ενδιαφέρεται για τα ζητήματα που αφορούν τους γήινους…
Λίγη αριθμολογία
Πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να διακρίνουν τους συμβολισμούς που κρύβονται
πίσω από την ιστορία, αφού θεωρούν τη διήγηση σαφώς αλληγορική και όχι
πραγματική. Μια τέτοια πιθανότητα δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά μπορεί να
οδηγήσει την σκέψη μας και σε πολλούς άλλους δρόμους.
Πειραματιζόμενος με την αριθμητική αξία των σημαντικότερων ονομάτων που αναφέρονται στο απόσπασμα, μπορεί κανείς να οδηγηθεί στο παρακάτω συμπέρασμα. Αν αθροίσουμε την αριθμητική αξία του ονόματος (ή τίτλου) «Μελχισεδέκ» θα πάρουμε το άθροισμα 919, το οποίο είναι ισοδύναμο με τις λέξεις «χάρις», «λέξη» και «γρήγορος». Η «Σαλήμ» έχει άθροισμα 279 και ισοδυναμεί με τις λέξεις «ναός», «θεμέλιο» και «βωμός». Ο «Άβραμ» δίνει άθροισμα 144 και ισοδυναμεί με τις λέξεις «επιλογή» και «καρδιά», ενώ ο «Χοδολλογομόρ» δίνει άθροισμα 1157, ισοδύναμο με τη λέξη «μαχητής» ή «πολεμιστής».
Ο Άβραμ, κατά το κείμενο, στρατολόγησε 318 άντρες, αριθμός ισοδύναμος με τη λέξη «ήλιος». Ας δοκιμάσουμε τώρα να κάνουμε μια ελεύθερη αντικατάσταση των ονομάτων με τις ισοδύναμες λέξεις τους και το αποτέλεσμα είναι το εξής (σε ελεύθερη απόδοση, επίσης).
« Η καρδιά στρατολόγησε τον ήλιο κατά του πολεμιστή, τον νίκησε και
ευλογήθηκε από εκείνον που είναι η χάρη, ο βασιλιάς του ναού και το θεμέλιό
του».
Η καρδιά θα μπορούσε να εννοεί το συναίσθημα, ο πολεμιστής την υλική,
πολεμοχαρή φύση του ανθρώπου, και ο ήλιος το φως της γνώσης, την φώτιση από τον
Θεό, επομένως ολόκληρη η διήγηση μπορεί να ερμηνευθεί ως η προσπάθεια του
ανθρώπου μέσω της φώτισης να αποβάλει τα υλικά του δεσμά, να εξυψωθεί σε
ανώτερο πνευματικό επίπεδο ώστε να ευλογηθεί από τον βασιλιά του ναού, τον αρχιερέα
και θεμέλιο της πίστης, δηλαδή τον ίδιο τον Θεό.
Επίλογος
Το παραπάνω συμπέρασμα δέχομαι ότι μπορεί να ακουστεί υπερβολικά
«παρατραβηγμένο», μιας και πιστεύω πως η αριθμολογία προσφέρει πολλές και
διαφορετικές ερμηνείες – παιχνίδια των αριθμών. Ωστόσο, σύμφωνα με τις
ερμηνείες που έχουν δοθεί και από θεολόγους, η συνάντηση του Μελχισεδέκ με τον
Άβραμ είχε πνευματικό χαρακτήρα.
Συνοψίζοντας τους συλλογισμούς μου, θεωρώ πως ο Άβραμ συνάντησε τον Μελχισεδέκ, ο οποίος ήταν η εμφάνιση του υιού του Θεού (και με αυτή και μόνο την έννοια ο Μελχισεδέκ αποτελεί προτύπωση), αλλά τον συνάντησε σε ένα διαφορετικό, μη υλικό επίπεδο. Κανένας θνητός άνθρωπος, ούτε καν ένας άγγελος δεν θα μπορούσε να έχει τιμηθεί με τους τίτλους «βασιλιάς της ειρήνης και της δικαιοσύνης». Ο Δαβίδ και ο Απόστολος Παύλος το γνώριζαν καλά αυτό και μας το μετέφεραν τόσο απλά και τόσο ξεκάθαρα που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αμφιβολία.
Η ευλογία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην Παλαιά Διαθήκη και δίνεται μόνο από κάποιον που είναι «ανώτερος» σε κάποιον που είναι «κατώτερος», ποτέ το αντίστροφο. Ο Μελχισεδέκ, αν ήταν ανώτερος του Άβραμ, θα αναφερόταν στην Γένεση με μη «φευγαλέο» τρόπο, όπως ακριβώς συμβαίνει στο κείμενο, το οποίο είπαμε ήδη παραπάνω πως αποτελεί προφανώς μεταγενέστερη προσθήκη. Πρόκειται για επίδραση των Γνωστικών, οι οποίοι ήδη είδαμε πόσο πολύ τιμούν το Μελχισεδέκ; Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί μια τέτοια ερώτηση. Εξάλλου, αν η προσθήκη οφειλόταν στον Γνωστικισμό, θα είχε φροντίσει η Εκκλησία να την απαλείψει. Ίσως, όμως, απλά να την διατήρησε, αλλά επιστράτευσε τους θεωρητικούς της για να την ανασκευάσουν.
Η Εκκλησία δεν δέχεται και δεν πρόκειται να δεχτεί σε καμία περίπτωση την εμφάνιση του Χριστού σε εποχές πέραν από αυτές που περιγράφουν τα Ευαγγέλια. Δεν μπορώ όμως να δεχτώ πως ο υιός του Θεού, θεός ο ίδιος, αν αποφάσισε μία ή εκατό φορές να κατέλθει στην γη, θα περιοριζόταν από οτιδήποτε. Μπορεί και τώρα, αυτή την στιγμή που γράφω το παρόν άρθρο, ο υιός του θεού να περπατάει στη γη με όποια μορφή εκείνος θέλει…
Συνοψίζοντας τους συλλογισμούς μου, θεωρώ πως ο Άβραμ συνάντησε τον Μελχισεδέκ, ο οποίος ήταν η εμφάνιση του υιού του Θεού (και με αυτή και μόνο την έννοια ο Μελχισεδέκ αποτελεί προτύπωση), αλλά τον συνάντησε σε ένα διαφορετικό, μη υλικό επίπεδο. Κανένας θνητός άνθρωπος, ούτε καν ένας άγγελος δεν θα μπορούσε να έχει τιμηθεί με τους τίτλους «βασιλιάς της ειρήνης και της δικαιοσύνης». Ο Δαβίδ και ο Απόστολος Παύλος το γνώριζαν καλά αυτό και μας το μετέφεραν τόσο απλά και τόσο ξεκάθαρα που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αμφιβολία.
Η ευλογία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην Παλαιά Διαθήκη και δίνεται μόνο από κάποιον που είναι «ανώτερος» σε κάποιον που είναι «κατώτερος», ποτέ το αντίστροφο. Ο Μελχισεδέκ, αν ήταν ανώτερος του Άβραμ, θα αναφερόταν στην Γένεση με μη «φευγαλέο» τρόπο, όπως ακριβώς συμβαίνει στο κείμενο, το οποίο είπαμε ήδη παραπάνω πως αποτελεί προφανώς μεταγενέστερη προσθήκη. Πρόκειται για επίδραση των Γνωστικών, οι οποίοι ήδη είδαμε πόσο πολύ τιμούν το Μελχισεδέκ; Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί μια τέτοια ερώτηση. Εξάλλου, αν η προσθήκη οφειλόταν στον Γνωστικισμό, θα είχε φροντίσει η Εκκλησία να την απαλείψει. Ίσως, όμως, απλά να την διατήρησε, αλλά επιστράτευσε τους θεωρητικούς της για να την ανασκευάσουν.
Η Εκκλησία δεν δέχεται και δεν πρόκειται να δεχτεί σε καμία περίπτωση την εμφάνιση του Χριστού σε εποχές πέραν από αυτές που περιγράφουν τα Ευαγγέλια. Δεν μπορώ όμως να δεχτώ πως ο υιός του Θεού, θεός ο ίδιος, αν αποφάσισε μία ή εκατό φορές να κατέλθει στην γη, θα περιοριζόταν από οτιδήποτε. Μπορεί και τώρα, αυτή την στιγμή που γράφω το παρόν άρθρο, ο υιός του θεού να περπατάει στη γη με όποια μορφή εκείνος θέλει…
