|
«Δεν ξεχωρίζω τους ανθρώπους, όπως κάνουν οι στενοκέφαλοι, σε Έλληνες και
Βάρβαρους. Δεν με ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτικών, ούτε η ράτσα που
γεννήθηκαν. Τους καταμερίζω με ένα μόνο κριτήριο - ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ.
Για μένα κάθε
καλός ξένος είναι Έλληνας, και κάθε κακός Έλληνας είναι χειρότερος από
Βάρβαρο» (όρκος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εις Όπιν
το 324 π.Χ. σε συμπόσιο ενώπιον 9,000 Αξιωματούχων και Προυχόντων κάθε φυλής,
Ελλήνων, Περσών, Μήδων, Ιουδαίων κτλ).
Αρετή. Πιάνομαι από αυτή την
λέξη, μέσα απ τα λόγια του μεγάλου Αλεξάνδρου και θα προσπαθήσω να ξετυλίξω
ένα κουβάρι, μέσα στο οποίο εμπλέκονται το παγκράτιο άθλημα, το ολυμπιακό ιδεώδες και ο χριστιανισμός ή μάλλον η ορθοδοξία για να είμαστε πιο
ακριβείς, αφού οι πηγές που θα χρησιμοποιήσω δεν προέρχονται από άλλα
δόγματα. Αντιφατικά όλα αυτά εκ πρώτης όψεως, όμως η αρετή, είναι η λέξη
κλειδί για να βρούμε τα κοινά σημεία και να δείξουμε έναν «δρόμο» όπου
συμπορεύονται η άθληση, η πίστη, ο αγώνας, η νίκη, η σωτηρία, η αθανασία και
το παγκράτιο.
Η αρετή δεν είναι ένα απλό χαρακτηριστικό του
ανθρώπου. Είναι συνισταμένη χαρακτηριστικών. Μπορούμε να πούμε ότι είναι
φωτοστέφανο με πολλές ακτίνες. Ο Πλάτων,
αποδέχεται 4 κύριες αρετές «την
φρόνισιν, την ανδρείαν, την σωφροσύνη και την δικαιοσύνη», ενώ ο Αριστοτέλης λέει σχετικώς «Μέρη δε αρετής, δικαιοσύνη, ανδρεία,
μεγαλοπρέπεια, μεγαλοψυχία, φρόνησις, σοφία». Η ουσία λοιπόν της
αρετής είναι σύνθετη, από τις ατομικές και κοινωνικές σχέσεις του ανθρώπου
και συνιστά την πορεία αυτού προς ότι το αγαθόν, πάντα αναζητώντας την
τελειότητα μέσα όμως από το μέτρο. Η αρετή είναι μια αλήθεια που γέννησε το
Ελληνικό πνεύμα και δομήθηκε μέσα απ την ποίηση, την φιλοσοφία, τις
επιστήμες, τον αθλητισμό, τις τέχνες και γενικά την ιδεολογία του Ελληνισμού.
Και ένα φυτώριο της αρετής αυτής είναι η αρχαία Ολυμπία, όπου όσο πουθενά
αλλού ο άνθρωπος προσεγγίζοντας την τελειότητα, πλησίασε το Θείον. Τελειότητα
όχι απόκοσμη, άπιαστη και μεταφυσική. «να’
σαι ευτυχής που νίκησες», λέει ο Πίνδαρος στον Ολυμπιονίκη. «μη ζητάς άλλα, μη ζητάς να ξεπεράσεις τη ζωή να γίνεις θεός. Τ
ανθρώπινα είναι τα μόνα που ταιριάζουν στους θνητούς. Τρύγησε λοιπόν, όσο
μπορείς αυτά που έχεις και αυτά που σου προσφέρονται και μην ονειρεύεσαι τη
ζωή των αθανάτων, αλλά να ενεργείς πάντα με αξιοπρέπεια».
Έτσι το Ολυμπιακό Ιδεώδες αποδείχθηκε μέσο προς
θεσμοθέτηση και καθολική παραδοχή εκ μέρους των Ελλήνων των αιωνίων
ολυμπιακών αξιών, για τη δημιουργία του Έλληνα - ανθρώπου. Πρότυπο, που
επιτυγχάνεται δια μέσου της διαλεκτικής διαδικασίας, του λόγου και της πράξης
του ολυμπιακού ιδεώδους, η οποία αποθεώνεται κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα στο
πρότυπο του ολύμπιου - δημοκράτη - Έλληνα - ανθρώπου, που άρχει και άρχεται,
αγωνίζεται και στεφανώνεται με το στεφάνι της αγριελιάς. Ιδού το ιδεώδες
πρότυπο του Έλληνα, που είχαν προ οφθαλμών οι Πανέλληνες. Με αυτό το ήθος
ανέπτυξαν τον πολιτισμό τους και δίδαξαν στην ανθρωπότητα το «ευ ζην». Έτσι η ολυμπιακή αρετή,
που εκπορεύεται από την δυναμική του ολυμπιακού ιδεώδους, εξευγενίζει το
πνεύμα, εξημερώνει την ψυχή και συγκροτεί την υγεία του σώματος, ώστε ο
άνθρωπος να οδηγείται με ασφάλεια στην ευδαίμονα και ενάρετη συνύπαρξη. Το «Αίεν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι
άλλων», δεν είναι μια απλή προτροπή του Πηλέα στον γιό του Αχιλλέα,
ενός πατέρα προς τον γιό του, αλλά η προτροπή του ολύμπιου Δία στους
πανέλληνες για να κερδίσουν τη χαρά και την ομορφιά της ζωής. Να χαίρεσαι τη
ζωή. Να βρίσκεις τον κόσμο όμορφο, και νάσαι άξιος να τον ζεις, ΑΞΙΟΣ. «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Το
μήνυμα του «ευ ζην».
Ήταν αυτονόητο κάθε νέας ελληνικής γενιάς να προσπαθεί
να βελτιωθεί έναντι της προηγούμενης σε όλα τα επίπεδα. Ήταν το ήθος, η τιμή
και η αντίληψη της ζωής των πανελλήνων να τελειοποιούνται συνεχώς. Αυτή η
προσπάθεια που είναι συνιστώσα του Ελληνισμού, ήταν μια άμιλλα, η οποία
διαφέρει του ανταγωνισμού που συμβαίνει σήμερα. Διότι η αρχαία ελληνική
άμιλλα δεν ήταν ανταγωνισμός χρηματίτης ή αργυρίτης. Ήταν άμιλλα στεφανίτης
και αρετής. Δια μέσου του άθλου του επιτεύγματος και γενικά της δημιουργίας,
όχι μόνο βελτιωνόταν ο Έλληνας αθλητής - νικητής - δημιουργός, αλλά και η
κοινωνία του, διότι ο άθλος και η νίκη είναι δημιούργημα. Αναδεικνύονταν σε
πρότυπο, που αναδρούσε και πετύχαινε την κοινωνική ανάπτυξη. Επομένως το
Ολυμπιακό ιδεώδες απέβλεπε εξ αναγκαιότητας στη βελτίωση κάθε Ελληνικής
γενιάς. Και σε αυτή την αναγκαιότητα όχι μόνο οι Έλληνες, αλλά και οι θεοί
των Ελλήνων πείθονταν. Αθλητισμός και άθλοι, Ολυμπιονίκες και Ήρωες, νικητές
και σωτήρες...είναι το αποτέλεσμα της Ολυμπιακής αρετής που διήρκησε για
πολλούς αιώνες και συνέβαλε τα μέγιστα στην διαμόρφωση του τέλειου πολίτη -
μαχητή - ανθρώπου.
Περί αρετής
Ο Χρυσόστομος λέγει
«στόμα αυτής της αρετής σοφία και
σύνεσις και το πνευματικούς ύμνους ειδέναι καρδία δε, γραφών εμπειρία και
δογμάτων ακριβών διατήρησις, και φιλανθρωπία και χρηστότης. Εστιν αυτή (τη
αρετή) και πόδες και χείρες των αγαθών έργων αι απιδείξεις έστιν αυτή και
ψυχή , η ευσέβεια , έστιν αυτή και στήθος χρυσούν και αδάμαντος στερρότερον,
η ανδρεία». Ο Κύριλλος ο
Αλεξανδρείας λέγει περί αρετής ταύτα «ένθα πραότης και ταπείνωσις, και μην και δικαιοσύνης έφεσις».
Ο άγιος Νεκτάριος περί
δόξης αγαθής εκθιάζει την αρετή λέγοντας «Ο της αγαθής δόξης εραστής ου περι αυτής φροντίζει αλλά πρωτίστως
ζητεί αυτός πρώτον να αναδειχθή καλός καγαθός ανηρ, επιμελείται της αρετής
και θεραπεύει τας επιστήμας, πονεί υπερ του καλού, του αγαθού, του αληθούς,
του δικαίου, και αγωνίζεται εκθύμως υπερ των ιερών, υπερ της πατρίδος, υπέρ
της κοινωνίας, υπέρ των θεσμών, υπέρ της τάξεως, και πράττειν πάν ότι
συντελεί εις την δόξαν και τιμήν της πατρίδος αυτού». Ο Μέγας Βασίλειος λέγει «Πόνοι γεννώσι δόξαν και κάματοι
στεφάνους».
Εικών της αρετής του χριστιανού (Αγίου
Νεκταρίου)
«Αρετή, τίσι
λόγοις εγκωμιάσω σε, τίσι λόγοις το κάλλος σου εξυμνήσω, τίσι στεφάνοις την
δύναμιν σου καταστέψω, τίνι δε καλάμω την εικόνα σου περιγράψω; Εν σοι τα
πάντα εισί θαυμαστά, τα πάντα αξιαγάπητα, τα πάντα μεγαλοπρεπή, τα πάντα
γενναία η χάρις σου είναι χάρις ουράνια, το κάλλος σου κάλλος θαυμάσιον, η δε
δύναμις σου εξαίσια. Συ είσαι η συνεργός δύναμις του Θεού, η συνεργαζόμενη
Αυτώ προς αποκατάστασιν της βασιλείας του Θεού επι της γης. Εν σοι η ευωρία
και το κάλλος της ψυχής. Εν σοι η υγεία του σώματος, η καθαρότητα του
πνεύματος. Εν σοι το αγαθόν και το τέλειον, διότι το της αρετής άθλον έστιν
άριστον και θείον τι και μακάριον. Το σθένος σου είναι ακατάβλητον, η δε
δύναμις σου ακαταμάχητος. Συ όπλων ει μέγιστον ανθρώποις υπεραμυνομένη αει
του αγαθού, υπέρ του δικαίου εκθύμως αγωνιζομένη. Συ την άφραστον τη ψυχή
δαψιλεύεις ηδονήν, ην μόνην οι τω Θεώ κοινωνούνταις συναισθάνονται, ης το
μέγεθος ούτε λόγω παραστήσαι δυνατόν ούτε νω συλλαβείν έστι. Συ και τοις
βροτοίς παρέχεις την αθανασίαν και τοις χοϊκοίς την αφθαρσίαν. Οι φίλοι σου
θνήσκοντες διατελούσιν αθάνατοι, και φθειρόμενοι τω σώματι άφθαρτοι
διατελούσι τω πνεύματι , διότι η ση μνήμη έστιν άφθαρτος και αθάνατος.
Μακάριοι οι σε αγαπήσαντες μακάριοι οι υπό σού αγαπηθέντες. Ούτοι έφθασαν εις
το σκόπιμον και λελογησμένον τέλος, δι ό επλάσθησαν. Σε ύμνησαν οι ποιηταί,
σε ενεκωμίασαν οι φιλόσοφοι, σε ετίμησεν η ανθρωπότης πάντων των αιώνων. Συ
ει το έκπαγλον άγαλμα το κεκοσμημένον υπό των θείων χαρίτων η ωραιότης σου
μαρτυρεί την θείαν καταγωγήν σου ως θεία άρα έση αιώνια».
Είναι απίστευτη η ταύτιση των ορισμών της αρετής των
αρχαίων Ελλήνων και πατέρων της εκκλησίας μας. Όχι μόνο διότι χρησιμοποιούν
κοινές λέξεις και επίθετα για να προσδιορίσουν την αρετή αλλά και επειδή
κινούνται σε κοινό «πνεύμα» τα λόγια τους. Θα συνεχίσω να ξετυλίγω το
«κουβάρι», και στο τέλος θα κάνουμε τον απολογισμό και θα βγάλουμε τα
συμπεράσματα μας.
«ΤΟ ΕΝ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΟ ΚΑΛΛΙΣΤΟΝ» - Το
αρχαιοελληνικό ΠΑΓΚΡΑΤΙΟ
Το παγκράτιο υπήρξε, αναμφισβήτητα το μεγαλοπρεπέστερο, θεαματικότερο και
διακριτικότερο αγώνισμα στην Ολυμπία, κι αυτό διότι δεν είναι τυχαίο που το
χαρακτηρίζει ως το κάλλιστον, ο Φιλόστρατος.
Παγκράτιο, λέξη σύνθετη από το παν + κράτος = αυτός που εξουσιάζει, που έχει
την απόλυτη δύναμη. Ζευς παγκρατής, ήταν η ιδιότητα που είχαν προσδώσει στον
Δία οι Έλληνες καθώς αυτός εξουσίαζε τα πάντα! Αργότερα, οι χριστιανοί δίδουν
τον χαρακτηρισμό αυτόν στον Θεό, Παντοκράτορα! Ουσιαστ ;ικά, θα
μπορούσαμε να πούμε, σε αθλητικά πλαίσια, ότι το παγκράτιο αποτελεί «μάχη
υποταγής», αγώνας όπου ο κάθε αθλητής προσπαθεί να υποτάξει τον αντίπαλο.Ο
λεξικογράφος Σουίδας, αναφέρει για τον παγκρατιαστή: «..ταις χερσί και ποσί πυκτομαχούσι» δηλαδή
αυτός που μάχεται κτυπώντας με τα χέρια και τα πόδια.
«Παγκρατής» είναι ο τα πάντα κρατών, σύμφωνα με τον
σχολιαστή του Σοφοκλή. Ο σχολιαστής του Αισχύλου γράφει ότι ο Ζευς καλείται
«παγκρατεύς», διότι επικρατεί, κυριεύει και βασιλεύει πάνω σε όλους. Την
Αθηνά, ο Αριστοφάνης στις «Θεσμοφοριάδουσες» ;, την αποκαλεί «παγκρατές κόρα»
(πανίσχυρη κόρη) του Δία «παγκρατές Ζευς». Για τον Ηρακλή λέγανε ότι
«παγκρατές ήτορ έχων», ότι έχει πανίσχυρη καρδιά!
Ας δούμε όμως τι λένε οι αρχαίοι για το άθλημα του παγκρατίου.
Ο Αριστοτέλης, στην ρητορική του αναφέρει: «ο θλίβειν και κατέχειν δυνάμενος
παλαιστικός, ο δε ως αι τηι πληγήι πυκτικός, ο δ’ αμφότεροις παγκρατιαστικός»
(παλαιστής είναι αυτός που μπορεί να αρπάζει και να περισφίγγει τον άλλον,
πυγμάχος είναι αυτός που καταφέρει πληγές με κτυπήματα, ενώ αυτός που
αγωνίζεται και με τους δύο τρόπους είναι παγκρατιαστής).
Ο σχολιαστής στον Πλάτωνα μας δίνει τον ορισμό: «..εστί Δε τούτο αγών της εξ ατελούς πάλης
και ατελούς πυγμής συγκείμενος» (Πολιτ. 386 )
Ο Πλούταρχος: « ότι γαρ μέμικται το Παγκράτιον εκ τε
πυγμής και πάλης»
Κατά τον Φιλόστρατο η πάλη, η πυγμή και το παγκράτιο
μπήκαν στους Ολυμπιακούς αγώνες για πολεμική χρησιμότητα αφού κατά τον
συγγραφέα, στο Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες: «κλασθέντων αυτοίς ξιφών τε και δοράτων, πολλά ταις χερσί γυμνάς
έπραξαν .... πάλη και παγκράτιο ως ες το πρόσφορον το πολέμω εύρηται...»
(Γυμν.11 )
Ο Πλούταρχος το επιβεβαιώνει: «ταύτα μη τα πάντα μιμήματα δοκεί και γυμνάσματα των πολεμικών είναι»
(Ηθικά 639Ε)
Ο Φιλόστρατος επίσης, καταδεικνύοντας το
καλύτερο αγώνισμα στην Ολυμπία λεει χαρακτηριστικά: «εις αυτά ήκεις Ολυμπία και των εν Ολυμπίαι το κάλλιστον τουτι γαρ δη
ανδρών το Παγκράτιον» (Εικόνες Β΄1)
Στην αρχαία Ελλάδα, πίστευαν ότι όλα τα αθλήματα
γεννήθηκαν από κάποιον θεό. Για το Παγκράτιο, πίστευαν ότι το εφεύρε ο ήρωας
Θησέας, ο οποίος νίκησε τον Μινώταυρο με
τέχνασμα Παγκρατίου (Πλούταρχος). Ο σχολιαστής του Πινδάρου αναφέρει: «...ο
Θησεύς ο Αθηναίος ... ηνίκα γαρ εν τω Λαβυρίνθω εξησθένει προς την ισχύν του
Μινωταύρου, παγκρατίω αυτόν διαπαλαίων περιγέγονεν, ου γαρ είχε μάχαιραν...»
Κατά τον Παυσανία το επινόησε ο ήρωας - ημίθεος
Ηρακλής.
Στον σχολιαστή του Πίνδαρου (Νεμ.3,27) αναφέρεται ότι
σύμφωνα με τον Αριστοτέλη το αγώνισμα του παγκρατίου έγινε «έντεχνο», από
παλαιότερη μορφή που είχε, και διαμορφωτής αυτού θεωρείται ο Λεύκαρος ο
Ακαρνάνας!
«...ο
Αριστοτέλης Δε Λεύκαρον φησι τον Ακαρνάνα πρώτον έντεχνον το παγκράτιον
ποιήσαι».
Εκείνο που ενθουσίαζε τους θεατές, ήταν ο συνδυασμός
του τρίπτυχου: φυσική ικανότητα, πνευματική διαύγεια και ηθική τελειότητα. Τα
αγωνίσματα της πάλης και της πυγμής έφτασαν στο σημείο να περιορίζουν
σημαντικά τις κινήσεις των αγωνιζομένων με αποτέλεσμα να καταπνίγουν την
ολοκλήρωση του θεάματος που περίμεναν και απαιτούσαν οι θεατές αλλά και που
επιζητούσαν οι αθλητές. Το παγκράτιο αντίθετα έφτανε σε αυτή την ολοκλήρωση
του θεάματος, με την ελευθερία που παρείχε στους αγωνιζομένους, οι οποίοι, αν
και επιχειρούσαν επικίνδυνες λαβές και κτυπήματα, εν τούτοις ποτέ δεν είχαν
ως στόχο την εξόντωση του ανταγωνιστή, όπως αρκετές φορές συμβαίνει και
σήμερα σε παρόμοιους επαγγελματικούς - επίλεκτους αγώνες που θυμίζουν
περισσότερο Ρωμαϊκή αρένα παρά πεδίο δόξης και ευγενούς άμιλλας.
Το να φτάσει όμως ένας αθλητής, στο σημείο να δέχεται
χτυπήματα και λαβές σκληρά και επικίνδυνα, χωρίς να δημιουργείται μέσα του η
επιθυμία να εξοντώσει αυτόν που του τα επιφέρει, χρειάζεται τεράστια ψυχική
προετοιμασία. Και αυτή ακριβώς, επιτυγχάνονταν στις παλαίστρες, στους χώρους
δηλαδή εκείνους που κυριαρχούσε πρώτα η φιλοσοφική διδασκαλία και έπειτα οι
αγώνες.
Στην παλαίστρα, κάθε κτύπημα παγκρατιαστή στον
ανταγωνιστή του, είναι και ένα σφυρηλάτημα στην ψυχική αντοχή, στο σθένος,
στην υπομονή, στην εγκαρτέρηση, στην αυτοπεποίθηση, στην αυτοσυγκράτηση, στην
αυτοκυριαρχία. Κάθε λαβή υποταγής, είναι και ένα μάθημα για τον εγωισμό
του, για τα όρια του που οδηγεί στην αυτογνωσία. Η μεγάλη δύναμη, τότε
μόνο αποβαίνει ωφέλιμη, όταν διατίθεται για αγαθές, ανθρωπιστικές και
πατριωτικές πράξεις. Και οι παγκρατιαστές, αυτήν ακριβώς την διδασκαλία την
είχαν ως ευαγγέλιο, ως αρχή, ως άπαν! Γι αυτό το παγκράτιο δεν ήταν μόνο ένα
απλό θεαματικό αγώνισμα. Ήταν μια ολοκληρωμένη φιλοσοφική θεώρηση της ίδιας
της ζωής με τους κανόνες της, τους οποίους ο παγκρατιαστής, πρέπει να σέβεται
και να αγωνίζεται για την επικράτηση τους. Κι αυτή ακριβώς ήταν η φιλοσοφία
που ήταν και το ουσιαστικό πνεύμα της Ολυμπιακής Ιδέας, η οποία ξεσήκωνε τα
πλήθη απο ενθουσιασμό και είναι αυτή που με τόση γλαφυρότητα έχουν αποδώσει
ιστορικοί και συγγραφείς, όπως με την περίπτωση του Αρριχίων του Φυγαλέα, 2
φορές Ολυμπιονίκη στο παγκράτιο, ο οποίος στην τρίτη Ολυμπιάδα το 564 π.Χ.
υπακούοντας στην προτροπή του προπονητή του Εριξία «ως καλόν εντάφιον τον εν Ολυμπία μην απηπείν» έφτασε στο
σημείο «και νεκρός εστέφθη».
Όσον αφορά τα τεχνάσματα που εφαρμόζονταν στο παγκράτιο και ήταν τόσα «ων ουκ έστιν αριθμός» ήταν εκείνα
που προσέδιδαν την ιδιαίτερη αίγλη, επιβεβαιώνοντας την ελευθερία του
αθλήματος, αλλά και εκείνα που οι θεατές, περίμεναν κάθε φορά με αδημονία και
ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δουν πρωτοεμφανιζόμενα για να θαυμάσουν και να
επευφημήσουν. Να πούμε ότι σχολές παγκρατίου που απέκτησαν μεγάλη φήμη, ήταν
αυτές των Αθηνών, της Ρόδου, της Αίγινας, των Θηβών, των Συρακουσών και της
Αλεξάνδρειας. Τέλος ας τονιστεί και το γεγονός ότι τον Ολυμπιονίκη
παγκρατιαστή οι θεατές αποκαλούσαν «ισόθεο», η δε πόλη καταγωγής του γκρέμιζε
ένα μέρος των τειχών της για να περάσει μέσα Αυτός.
Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΥΠΕΡΒΑΣΗ...
Η κάθοδος του Θεού στον άνθρωπο γίνεται με την
ενέργεια της δημιουργικής έκχυσης θεϊκής ενέργειας. Αντίθετα η άνοδος του
ανθρώπου προς το Θεό επιτυγχάνεται με την λεγόμενη ηθική υπέρβαση, η οποία προϋποθέτει
το στοιχείο του αγώνα.
Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται ως σωματικό, ψυχικό και
πνευματικό ον. Όλα αυτά τα στοιχεία του, συμμετέχουν στον αγώνα της
υπέρβασης: στους σωματικούς, ψυχικούς και πνευματικούς αγώνες αντίστοιχα.
Οι αρχαίοι Έλληνες ζώντας στο φυσικό περιβάλλον,
κατανόησαν νωρίς το πνεύμα του αγώνα αυτού για την υπέρβαση. Είναι
αξιοσημείωτο ότι ο αγώνας αυτός προϋποθέτει το "μόνος προς μόνον".
Οι Ολυμπιακοί αγώνες υπηρέτησαν το πνεύμα αυτό καθώς το σώμα ήταν το μέσο της
πράξης αυτής και η ολοκληρωμένη πνευματική υπέρβαση ο στόχος της. Ο αθλητής
προσαρμόζοντας την έννοια της νίκης στο υλικό μέρος του αγώνα, άνοιγε τον νου
για την πιο μεγάλη νίκη. Στην ένωση με το όντως ον. Το παράδειγμά του θα το
μετέφεραν σε όλα τα επίπεδα, και θα το μιμούνταν οι επόμενοι.
Οι Χριστιανοί ως γνωστόν, εννοιοποίησαν τη φύση,
δίνοντας Αρχή και Τέλος, Δημιουργό και Κρίση. Ο Ιησούς Χριστός, ως ο
Θεάνθρωπος, (Τέλειος Θεός και Τέλειος Άνθρωπος) είναι το αιώνιο ηθικό πρότυπο
ανθρώπινης υπέρβασης, και θεϊκής ομοίωσης. Είναι ο αγώνας.
Ο Μέγα Αντώνιος, μας λέει στην φιλοκαλία "Οι εν Ολυμπίοις αγωνιζόμενοι, ουκ επί τη
του ενός ή δευτέρου ή τρίτου νίκη στεφανούνται αλλ όταν πάντας τους
αγωνιζομένους αυτοίς νικήσωσιν ούτω τοίνυν χρη, έκαστον θέλοντα υπό του Θεού
σταφανωθήναι, γυμνάζειν την αυτού ψυχήν επί το σωφρονείν ου μόνον περί τα
σωματικά, αλλά και περί κέρδη. Και αρπαγάς και φθόνον και περί τροφάς και
κενάς δόξας και λοιδορίας και θανάτους και όσα τοιαύτα εστίν".
Σημαντικό το απόσπασμα αυτό καθώς αποκαλύπτει, φωτίζει και τελειοποιεί τα
πάντα.
Η Ασκητική επομένως ως κίνηση προέβαλε έναν και μόνο
σκοπό. Την ομοίωση του ανθρώπου με το Θεό. Η πορεία είναι σαφής: ο άνθρωπος
πιστεύει (οντολογική υπέρβαση), γνωρίζει (γνωσιολογική υπέρβαση), βιώνει
(ηθική υπέρβαση). Πρόκειται για αγώνα ηθικής υπέρβασης, αλλιώς επιστροφής
στον Ένα. Διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι τέτοια τελείωση προϋποθέτει την εξομοίωση.
Ο Μέγας Αντώνιος λέει πάλι:δε μας ενδιαφέρει ποιός θα βγει πρώτος ή δεύτερος
ή τρίτος. Μας ενδιαφέρει ο σκοπός, η εκπλήρωση του καλού σκοπού. Έτσι, γίνονταν
όμως και στους Ολυμπιακούς αγώνες. Όπως οι Άγιοι είναι Εν προ Ενός, έτσι και
οι τερματίσαντες στους Ολυμπιακούς αγώνες είναι τελικά ισάξιοι. Το κριτήριο
αυτό βέβαια διαχρονικά πέρασε και τονίστηκε στην Καινή Διαθήκη, όταν ο
Ιωάννης απαίτησε από τον Κύριο την πρωτοκαθεδρία, εκείνος δυναμικά αντέτεινε
ότι μπροστά στο Θεό δεν υπάρχει πρώτος ή έσχατος, αλλά όλοι είναι το ίδιο,
θέση που κατά απόλυτο τρόπο υποστηρίχτηκε από τον Απόστολο Παύλο. Όπως οι
αρχαίοι Έλληνες είχαν σταθερό σημείο αναφοράς την αρετή, έτσι οι Χριστιανοί
έχουν την προσωποποιημένη αρετή, τον Ιησού Χριστό.
Όμως η πορεία, είναι πορεία νήψης. Οι αθλητές
προπονούνται σκληρά. Στερούνται των πάντων για το σκοπό. Έτσι και οι
"αθλητές" του Χριστού, σύμφωνα με τον Μέγα Αντώνιο θα πρέπει στην
πορεία να καθαρισθούν από τα προϊόντα της πτωτικής δημιουργίας, προκειμένου
να πετύχουν την απόλυτη ένωση με τον Ερώμενον.
Επίλογος
Δεν τίθεται θέμα ανταγωνιστικότητος μεταξύ δρόμων.
Ελληνιστικού δηλαδή δρόμου μέσω του αθλητισμού και δη του Παγκρατίου και
Χριστιανικού. Όχι. Σκοπός ήταν να βρούμε τα κοινά σημεία του δρόμου αυτού.
Και πιστεύω πως το βρήκαμε. Ο ΕΝΑΡΕΤΟΣ ΑΓΩΝΑΣ!
Ο σύγχρονος άνθρωπος και ειδικά εμείς οι Έλληνες, ως
φορείς μιας βαρύτατης κληρονομιάς, μέσα απ τις μαχητικές τέχνες και αθλήματα,
μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας (μορφή άσκησης), τα όρια μας, και να τα
υπερβούμε (υπέρβαση). Αγωνιζόμενοι με αρετή και τόλμη, θα μπορέσουμε να
φτάσουμε σε πολύ υψηλά επίπεδα. Δε θα μπορέσουμε όμως ποτέ να ανακαλύψουμε τα
όρια του αγώνα αυτού και να πετύχουμε απόλυτα τον σκοπό αυτού του αγώνα εάν η
διαδρομή δεν συνοδεύεται από ένα ακόμα στοιχείο: την ΠΙΣΤΗ.
|
